سمیرا روح اللهی - دانشجوی کارشناسی ارشد، زیست شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
اعظم امیراسماعیلی - دانشجوی کارشناسی ارشد، زیست شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
علی مصطفوی - استاد گروه شیمی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
نیره عسگری - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

بنزودیازپین ها از جمله پرکاربردترین داروها در درمان کوتاه مدت بی خوابی هستند. مصرف طولانی مدت بنزودیازپین ها اثرات ناخواسته زیادی را به دنبال دارد. مطالعات اخیر ارتباط بین مصرف بنزودیازپین ها و افزایش خطر بروز بیماری آلزایمر را پیشنهاد کرده اند. عصاره گیاه مرزنجوش اثرات آرام بخشی و ضد اضطرابی دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات خواب آور اسانس گیاه مرزنجوش در مقایسه با دیازپام می باشد. از سوی دیگر با توجه به وابسته به دوز بودن اثرات جانبی ناخواسته بنزودیازپین ها، اثر سینرژیستی اسانس گیاه با دیازپام بر فرایند خواب مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه امکان واکنش اسانس گیاه مرزنجوش با گیرنده بنزودیازپین (GABA(A بررسی می شود حیوانات به صورت تصادفی در 10 گروه 5 تایی قرار گرفتند. گروه اول دریافت فقط تپوپنتال سدیم با دوز 40mg/kg، گروه دوم دریافت اسانس مرزنجوش با دوز 12.5μl/rat + تیوپنتال سدیم با دوز 40mg/kg، گروه سوم دریافت اسانس مرزنجوش با دوز 25μl/rat + تیوپنتال سدیم با دوز 40mg/kg، گروه چهارم دریافت اسانس مرزنجوش با دوز 40μl/rat + تیوپنتال سدیم با دوز 40mg/kg، گروه پنجم دریافت دیازپام با دوز 3mg/kg + تیوپنتال سدیم با دوز 40mg/kg، گروه ششم دریافت فلومازنیل با دوز 0/2mg/kg + اسانس مرزنجوش با دوز 25μl/rat + تیوپنتال سدیم با دوز 40mg/kg، گروه هفتم دریافت فلومازنیل با دوز 1mg/kg + اسانس مرزنجوش با دوز 40μl/rat +تیوپنتال سدیم با دوز 40mg/kg، گروه هشتم دریافت فقط دیازپام با دوز 3mg/kg و گروه نهم دریافت اسانس مرزنجوش با دوز 25μl/rat + دیازپام با دوز 3mg/kg، گروه دهم دریافت فقط اسانس مرزنجوش با دوز 25μl/rat داشتند. ابتدا اسانس با دوزهای 25, 12.5μl/rat و 40 به صورت داخل صفاقی به موش تزریق شد. پس از گذشت 30 دقیقه از تزریق اسانس، تیوپنتال سدیم به صورت داخل صفاقی تزریق گردید و افزایش زمان خواب ایجاد شده ثبت گردید. نتایج نشان داد که اسانس در هر سه غلظت واجد اثرات خواب آوری است اما تنها دوز 40 اسانس اختلاف م عنی داری را با گروه کنترل (تزریق فقط تیوپنتال سدیم) نشان می دهد. از دیازپام با غلظت 3mg/kg به عنوان شاهد مثبت استفاده گردید. قدرت اثر خواب آوری اسانس و دیازپام بیشتر از دیازپام به تنهایی می باشد که این موضوع عمل سینرژیستی این دو ماده را نشان می دهد. تزریق فلومازنیل 5 دقیقه قبل از تزریق ا سانس مرزنجوش دوره خواب القا شده توسط ا سانس را به طور معنی دار کاهش نمی دهد.

اسانس مرزنجوش، دوره خواب، دیازپام، عمل سینرژیستی، فلومازنیل