سیدحجت موسوی - استادیار گروه جغرافیا و اکوتوریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
عباسعلی ولی - دانشیار گروه علوم مهندسی بیابان، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
ابوالفضل رنجبرفردوئی - دانشیار گروه علوم مهندسی بیابان، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
رضا قضاوی - دانشیار گروه علوم مهندسی مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

تپه های برخانی، مورفولوژی هلالی شکل خود را از دینامیک نیروهای جریان باد به دست می آورند. اگر تغییری در کم وکیف دینامیک باد حاصل آید، با ایجاد ویژگی های متفاوت محیطی در سطح زمین، تپه های برخانی با تغییر در شکل ظاهری خود روبرو شده و نتیجه این تغییرات افزایش خسارات ناشی از پویایی آنها بر اجتماعات انسانی است. لذا هدف از پژوهش حاضر بررسی آیرودینامیک تپه های برخانی در قالب بررسی ارتباط بین شکل هلالی برخان و نیروهای جریان باد موجد آنها می باشد. بدین منظور ابتدا مورفولوژی سه بعدی برخان بررسی و به صورت شماتیک طراحی شد. سپس نحوه برخورد و حرکت جریان باد بر روی برخان ارزیابی و نتایج حاصل با استفاده از اصول علم آیرودینامیک تشریح گردید. نتایج نشان می دهد که برخان هایی که بازوهای آنها واگرایی بیشتری دارند و از عرض وسیعتر و ارتفاع بیشتری برخوردارند، سبب انحرافات جریان باد با واگرایی بیشتر در اطراف و قسمت بالایی خود می-شوند. بنابراین جریان هوا در قسمت جلوی برخان با فاصله بیشتری از تپه به یکدیگر رسیده و با افزایش زاویه نقطه انفکاک، منطقه دنباله در جلوی برخان افزایش می یابد. نتیجه چنین وضعیتی تاثیر کمتر شدت و سرعت باد در میزان جابجایی و انتقال بار جامد رسوبی این تپه ها بوده، که نهایتاً میزان جابجایی تپه به حداقل رسیده و پایداری آنها افزایش می یابد.

آیرودینامیک، برخان، جریان باد