رضا ابریشمی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتع داری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
حمیدرضا ناصری - استادیار، مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران
محمد مهدوی - استادیار، عضو هیئت علمی گروه منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور

هدف از این مطالعه تجزیه و تحلیل کمی روابط پوشش گیاهی و عوامل محیطی در گروه های گیاهی مراتع خوسف بیرجند است. تیپ های گیاهی بر اساس سیمای ظاهری پوشش گیاهی تعیین شدند. اندازه پلات های نمونه برداری به روش حداقل سطح و تعداد آنها با توجه به تغییرات پوشش گیاهی منطقه تعیین شد. جمع آوری اطلاعات مربوط به پوشش گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک از طریق پلات گذاری (30 پلات در هر تیپ) در امتداد 3 ترانسکت 150 متری انجام شد. در هر پلات فهرست گیاهان موجود، درصد تاج پوشش، تعداد گیاهان درصد لاشبرگ، سنگ و سنگ ریزه سطحی و خاک لخت تعیین شدند. هفت تیپ گیاهی بر اساس گونه غالب شامل: تیپ 1: Seidlitzia rosmarinus ، تیپ 2: Peganum harmalla ، تیپ 3: Haloxylon aphyllom و Heliotropium europaecae ، تیپ 4: Hordeom bulbosum وspp Alhaji ، تیپ 5: Gundelia Toriforti و Stipa barbata ، تیپ 6: Artemisia sieberi ، تیپ 7: Artemisia oucheri و Poa bolbosa تعیین شدند. نمونه برداری تصادفی از خاک نیز با حفر پنج پروفیل در هر تیپ گیاهی انجام شد. در مجموع 90 گونه گیاهی متعلق به 31 تیره شناسایی شدند. مهمترین تیره ها شامل گندمیان، اسفناج، کاسنی و پروانه آسا بودند که بترتیب 8/17% و 7/11% و 8/8% و 2/6% از کل فلور را تشکیل می دهند. طبقه بندی پوشش گیاهی با روش Twinspan انجام شد و روش آنالیز تطبیقی قوس گیری شده و آنالیز تطبیقی متعارف (CCA) جهت گروه بندی و تعیین رابطه پوشش گیاهی با عوامل خاکی و توپوگرافی به کار گرفته شد. نتایج نشان میدهد که آن دسته از عوامل محیطی که آب قابل دسترس را تحت تاثیر قرار میدهند، پراکنش گروه های گیاهی مراتع بیابانی خوسف را توجیح می کند.

جوامع گیاهی، عوامل محیطی، مراتع بیابانی خوسف