افسون عسکری - دانشگاه بیرجند، دانشکده کشاورزی گروه زراعت و اصلاح نباتات
محمد ضابط - دانشگاه بیرجند، دانشکده کشاورزی گروه زراعت و اصلاح نباتات

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و تحمل به خشکی ژنوتیپ های کنجد از طریق مطالعه عملکرد و شاخص های تحمل به خشکی؛ آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 91-92 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند تحت دو شرایط تنش و نرمال انجام و بهترین ژنوتیپ متحمل شناسایی شد. ژنوتیپهای مورد بررسی شامل ژنوتیپ های بیرجند، خوسف، تربت جام، رقم سینتتیک (صفی آباد)، داراب 1، داراب 14 ، بندر عباس، یلووایت، دشتستان 2، دشتستان 5 و لاین های 2 وTN234بودآبیاری در محیط نرمال بر اساس 100 میلی متر تبخیر و در محیط تنش بر اساس 200 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاسAصورت پذیرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که ژنوتیپ های مورد نظر از لحاظ کلیه صفات به استثنای طول، عرض و تعداد کپسول تفاوت معنی داری را با هم در هر دو محیط دارند و تنش بر کلیه صفات به استثنای طول و عرض کپسول تاثیر گذار بود. مقایسه میانگین ها نشان داد که ژنوتیپ های بندر عباس و داراب 14 بیشترین مقدار و ژنوتیپ های صفی آباد و لاین 2 به ترتیب کمترین مقدارYPراداردازلحاظ YSژنوتیپ های داراب 1ولاین TN234 دارای بیشترین مقدار و ژنوتیپ های بیرجند و داراب 14 دارای کمترین مقدارمی باشند. بیشترین آسیب تنش بر صفات تعداد کپسول، عملکرد اقتصادی، تعداد برگ و شاخص برداشت و کمترین آسیب به صفات تعداد شاخه فرعی، وزن هزار دانه، وزن کپسول، ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیکی وارد شد. صفات طول و عرض کپسول هیچ خسارتی در اثر تنش ندیدند. تجزیه همبستگی بین شاخص ها و عملکردها نشان داد که شاخص هایHarm و MP ،GMP ،STIمناسب بوده و گزینش بر اساس آنها ژنوتیپ های داراب 1 و لاینTN234 را به عنوان ژنوتیپ های مطلوب شناسایی نمود

شاخص های تحمل.، ژنوتیپ، کنجد