محمدرضا سلیمانی کرمانی - استادیار، پژوهشکده حمل و نقل، دانشگاه علم وصنعت ایران، تهران، ایران
سعید مزرعه - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

بررسی فرایندهای مکانیابی بهکار گرفته شده در شهرهای کشور بیانگر آن است که در بسیاری از شهرهای کشور موقعیت مکانی پایانه های مسافربری برونشهری به صورت غیر علمی و تنها بر اساس نظرات کارشناسیتعیین شده است. در این مقاله، از یک مدل ریاضی- کارشناسی چندمعیاره که توسط نویسندگان این مقاله تدوین شده به منظور مکانیابی پایانههای مسافربری در شهر تهران استفاده شد. ابتدا با توجه به عدم وجود اطلاعاتکافی در این خصوص، با انجام مصاحبه با کارشناسان و متخصص ان و تکمیل پرسشنامه های تدوین شده، مناسب ترین و مهمترین معیارها در مکانیابی پایانه ها شناسایی شدند. جهت اجرای این مدل که برنامه ریزی ترکیبی در مقیاس بزرگ می باشد، از نرم افزارTransCADو روش شاخه و کرانه استفاده گردید. بر اساس نتایج حاصل از اجرای این مدل، 4 مکان جهت احداث پایانه در شهر تهران پیشنهاد شد و از لحاظ فنیو اقتصادیمورد تحلیل قرار گرفت. در این مقاله مقایسه نتایج حاصل از مدل پیشنهادی این تحقیق و مدل موجود در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک شهر تهران، مورد اعتبارسنجی قرار گرفت. با مقایسه نتایج حاصل از این دو مطالعه مشخص گردید که سیستم پیشنهادی مطالعات جامع شهر تهران، 14 نقطه را به منظور احداث پایانه پیشنهاد کردهاست، در حالیکه با استفاده از مدل مکانیابی در این پژوهش، احداث پایانه در بیش از 4 مکان از نظر اقتصادی توجیهپذیر نمیباشد. بنابراین، با توجه به اختلاف قابل توجه وضعیت عملکردی، به وضوح می توان روش پیشنهادی این تحقیق را به عنوان یک روش مؤثر و کارامد در مکانیابی پایانهها در نظر گرفت.

پایانه مسافربری ، سفرهای برون شهری ، پایانه های متمرکز ، روش شاخه وکرانه