یعقوب زارعی - دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

وابستگی انسان به محیط، ارتباط متقابل و ضرورت حفظ تعادل اکولوژیکی، استفاده منطقی از منابع، کاهش آلودگی ها، ایجادسازمانهای حفاظت از محیط زیست و آموزش عمومی زیست محیطی را امری اجتناب ناپذیر و موجه می نماید. حال بهره بردارینامعقولانه و بهره جویانه روستانشینان از محیط طبیعی منجر به فرسایش خاک، کاهش سطح جنگلها، نابودی مراتع، آلودگی منابعو تبدیل اراضی مزروعی به کویر گردیده است. همچنین خسارات نامطلوبی همچون از بین رفتن پوشش گیاهی، گرمشدن کرهزمین، انقراض گونه های کمیاب جانوری، بروز انواع امراض و ... را به باز آورده است که این امر تخریب زیست بوم را تشدید و حیاتموجودات را در معرض خطر قرار داده است. جایگاه روستا در چرخه زیست محیطی و نقش حیاتی روستاییان در تحقق توسعهپایدار، اهمیت حفظ محیطزیست فضاهای روستایی را در توسعه ملی بیش از پیش آشکار می سازد. بر همین مبنا این بررسی باتوجه به منابع اسنادی و کتابخانه ایی با روشی تحلیلی- توصیفی با هدف تبیین فقر آگاهی و نقش آن در تخریب زیست محیطیمناطق روستایی صورت پذیرفته است.یافتههای پژوهش نشان میدهد استفاده بیرویه از سموم و کودهای کشاورزی، علفکشها، آفتکشها و حشرهکشها، بکارگیریروشهای سنتی کشاورزی و مرتعداری، بهرهبرداری ناصحیح از جنگلها، عدم استفاده از انرژیهای جایگزین، بهرهبرداری بیرویهاز منابع سطحی و آبهای زیرزمینی، تغییر الگوی مصرف و استفاده از مواد شیمیایی و پاککننده، مشکلات بهداشتی، استفادهنابجا از پساب مزارع و عدم اطلاع از نقش اساسی منابع طبیعی در زندگی انسانی همگی ریشه در فقر آگاهی بعنوان اصلیترینمولفه تخریب زیستمحیطی در مناطق روستایی دارد. نتایج همچنان حاکی از آنست که آموزش نیروهای انسانی (اعم از رسمی،غیررسمی، عمومی) از طرق مختلف (مدارس، رسانه و ...) میتواند ضمن شناساندن نقش محیط زیست و اهمیت منابع طبیعی بهافراد روستایی، بستر ارتقای فرهنگ زیستمحیطی و بالا رفتن سطح دانش روستاییان را فراهم آورد و با اگاه کردن آنان از مسایلزیستمحیطی حس مسئولیتپذیری را در بین مردم روستایی نهادینه و تقویت نماید.

فقر آگاهی، تخریب زیست محیطی، مناطق روستایی