مسلم بهمن کار - دانشجوی دکترای اصلاح نباتات دانشگاه تهران
داریوش نباتی احمدی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران اهواز
اشکبوس دهداری - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه یاسوج

گلرنگ گیاهی مقاوم به تنش های شوری، خشکی و گرما می باشد. در این مطالعه 20 ژنوتیپ گلرنگ درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقاتکشاورزی و منابع طبیعی یاسوج(ایستگاه چم خانی) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیهواریانس حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین ژنوتیپ های مورد بررسی برای صفات تعداد روز تا شروعگلدهی، تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانهدر طبق، قطر طبق اصلی، وزن هزار دانه و عملکرد تک بوته در سطح احتمال 1 درصد بود. تجزیه بهمولفه های اصلی بر روی صفات اندازه گیری شده صورت پذیرفت و سه مولفه که دارای مقادیر ویژه بزرگتراز یک بودند، استخراج گردید. حدود 80 درصد از کل واریانس موجود در داده ها توسط این سه مولفه تبیین شد که سهم مولفه های اول، دوم و سوم به ترتیب 34، 32 و 14 درصد بود. مولفه ی اول، مولفه ی عملکرد و اجزای عملکرد(صفات قطر طبق اصلی، عملکرد تک بوته، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق دارای ضرایب مثبت بالایی به ترتیب 0/54، 0/52، 0/45 و 0/32) مولفه ی دوم مولفه ی صفات فنولوژیک(صفات تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، تعداد روز تا شروع گلدهی و تعداد روز تا رسیدگی دارای ضرایب مثبت و بالاتری به ترتیب 0/54، 0/52 و 0/38) و مولفه ی سوم مولفه ی معماری گیاه(صفت تعداد طبق در بوته و ارتفاع دارای ضرایب مثبت و بالایی به ترتیب 0/61 و 0/51) نام گذاری شد. بر اساس نتایج بدست آمده می توان صفات قطر طبق اصلی، وزن هزاردانه، تعداد طبق در بوته و صفات فنولوژیک را بهعنوان موثرترین شاخص های گزینش جهت برنامه های به نژادی معرفی نمود.

گلرنگ، به نژادی، تجزیه به مولفه های اصلی