محبوبه خسروجردی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شاهرود
شاهین شاهسونی - استادیار دانشگاه صنعتی شاهرود
منوچهر قلی پور - دانشیار دانشگاه صنعتی شاهرود
حمیدرضا اصغری - استادیار دانشگاه صنعتی شاهرود

مطالعه ی حاضر به منظور ارزیابی تاثیر کاربرد باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزی به عنوان کود بیولوژیک و سولفاتآهن به عنوان کود شیمیایی انجام شد. اثرات 3 عامل شامل باکتری ریزوبیوم (تلقیح شده و عدم تلقیح)، قارچ میکوریزی(گلوموس موسه، گلوموس اینترادیسه و عدم تلقیح) و مقادیر مختلف کود سولفات آهن (صفر، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار)با استفاده از یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای واقع در شهرستانسبزوار انجام شد. اثرات 3 عامل اصلی و اثرات متقابل آنها بر صفات عملکرد، درصد فسفر و گوگرد و غلظت روی در گیاه نخود مورد بررسی قرار گرفت. باکتری ریزوبیوم باعث افزایش عملکرد دانه (23/4 درصد)، غلظت روی (15/15 درصد) شد. همزیستی میکوریزی باعث افزایش عملکرد دانه (34/54 درصد)، فسفر دانه (5/36 درصد)، روی دانه (16/14 درصد) شد. کاربرد سطوح مختلف سولفات آهن موجب افزایش عملکرد (37/97 درصد)، غلظت روی (5/35 درصد)، غلظت گوگرد (4/15 درصد) شد. اثرات متقابل دوگانه نیز اغلب بر روی غلظت عناصر معنیدار بود و اثرات متقابل سه گانه بر عملکرد غلظت روی و درصد فسفر دانه در سطح 1 درصد شد.

قارچ میکوریز، باکتری مزوریزوبیوم، ،سولفات آهن، نخود