بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم با استفاده از آمار چند متغیره

به منظور تعیین همبستگی میان برخی صفات و اجزاء عملکرد درگندم و نیز روابط علت و معلولی بین آنها، آزمایشی درسال زراعی 89-1388 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهارتکرار اجرا گردید. فاکتوراصلی شامل رژیم آبیاری با 4 سطح ((T)1: آبیاری در 40 درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس در تمام دوره رشد(شاهد)، (T(2: آبیاری کافی تا گرده افشانی و عدم آبیاری تا 60 درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس تا پایان دوره ی رشد، (T(3: آبیاری کافی تا گرده افشانی و عدم آبیاری تا 75 درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس تا پایان دوره ی رشد و (T(4: قطع آبیاری از گرده افشانی تا پایان دوره رشد) و فاکتور فرعی ، شامل 5 ژنوتیپ گندم (پیشتاز، شیراز، بهار، چمران و لاین 9-82-Ws) بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه با صفاتی چون وزن سنبله در واحد سطح، شاخص برداشت، بیوماس و طول پدانکل همبستگی مثبت و معنی داری داشت. برای حذف اثر صفات غیر مؤثر و یا کم تأثیر بر روی عملکرد دانه در مدل رگرسیونی، از رگرسیون گام به گام استفاده شد. صفات مهم در عملکرد دانه در این پژوهش شامل چهار صفت عملکرد بیولوژیکی (بیوماس)، شاخص برداشت، وزن سنبله در واحد سطح و طول پدانکل به عنوان صفات تاثیر گذار وارد مدل شدند و 0/987 از تغییرات داده ها را توجیه نمودند. نتایج تجزیه علیت نشان داد شاخص برداشت بیشترین اثر مستقیم و مثبت (P=0.649) بر روی عملکرد دانه داشت و این صفت از طریق وزن سنبله در واحد سطح (P=0.166) اثر غیر مستقیم مثبت بر روی عملکرد دانه را برجای گذاشت. بیشترین اثر مستقیم منفی بر روی عملکرد دانه متعلق به بیوماس (P=0.344) و بیشترین اثر غیر مستقیم مثبت از طریق شاخص برداشت. بر روی بیوماس و در نهایت بر روی عملکرد دانه اعمال گردید. بر اساس تحلیل عاملی مشخص شد که این صفات 16 گانه در مجموع در 4 عامل که 79/65 درصد واریانس را تبیین نموده اند، دسته بندی شدند.

کلیدواژه ها:

تجزیه علیت ، تحلیل عاملی ، رگرسیون گام به گام ، عملکرد گندم ، همبستگی صفات