سیستم هشدار اولیه بیابان زایی بر اساس دو فاکتور آب و اقلیم (مطالعه موردی: دشت کاشان)

طی چند دهه گذشته کوشش های جهانی فراوانی برای مقابله و تعدیل پدیده بیابان زایی صورت گرفته است. از مهمترین این اقدامات می باید به موضوع کنوانسیون مقابله با بیابان زایی و تعدیل اثرات خشکسالی از سوی سازمان ملل متحده اشاره نمود. براساس مفاد کنوانسیون بیابان زدایی کشورها ملزم به معرفی معیارهای پایش و ارزیابی و ایجاد سیستم هشدار اولیه هستند که در این تحقیق سعی شد علی رغم بکر بودن موضوع روند استقرار یک سیستم هشدار اولیه بیابان زایی ارائه شود.پژوهش پیش رو، ارائه یک سیستم هشدار در دشت کاشان با استفاده از مدل IMDPA و با نرم افزار GIS می باشد.در طی این تحقیق با توجه به محدودیت زمانی و هزینه، دو معیار آب و اقلیم و برای هرکدام با توجه به شرایط منطقه چند شاخص انتخاب گردید. ابتدا با تعیین میانگین هندسی شاخص ها و سپس معیارها، بیابان زایی کل محاسبه گردید و ارزش کمی شاخص ها و معیار ها و بیابان زایی نهایی در 5 کلاس، غیرقابل ملاحظه، کم، متوسط، شدید و بسیار شدید تقسیم بندی شد و با استفاده از GIS نقشه شدت بیابان زایی منطقه در دوره های مطالعاتی رسم گردید.بر طبق نتایج برآورد شده از ارزش عددی معیارها و شاخص های مورد مطالعه، سه شاخص افت آب زیرزمینی، هدایت الکتریکی آب و شاخص خشکی ترانسو به ترتیب با ارزش عددی 3/82، 3/04 و 3/01 بیشترین تاثیر و سه شاخص استمرار خشکسالی، شاخص SPI و بارش به ترتیب با ارزش عددی 0/60، 1/92 و 2/73 کمترین تاثیر را در بیابان زایی دارند. و با توجه به تجزیه و تحلیل معیارها، معیار آب با ارزش عددی 3/36 بیشترین تأثیر را دارد . در کلاس شدید قرار می گیرد.در نهایت با توجه به شناخت معیار و شاخص های اثر گذار در بیابان زایی، آستانه های هر شاخص تعیین گردید و مناطق حساس با توجه به کاربری منطقه، به منظور رصد این داده ها شناسایی شد تا با نصب وسایل و تجهیزات لازم این شاخص ها کنترل شوند و با گذر از آستانه خود، هشدار لازم صادر گردد.

کلیدواژه ها:

بیابان زایی ، سیستم هشدار اولیه بیابان زایی ، IMDPA ، دشت کاشان ، معیار ، شاخص ، آب ، اقلیم ، SPI ، آستانه