سیدجمال الدین تقی پور - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد
فرج الله شهریاری احمدی - استاد دانشگاه فردوسی مشهد
سیدعلیرضا رضوی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی

جوانه زنی قبل از برداشت در گندم به پدیده ای اطلاق می شود که دانه گندم روی گیاه و قبل از برداشت شروع به جوانه زنی کند و غالبا در مناطقی که شرایط آب و هوایی مرطوب، به همراه بارندگی زیاد دارند، اتفاق می افتد. در واقعیت آن چیزی که در جوانه زنی قبل از برداشت روی می دهد، جوانه زنی دانه در زمان نامناسب است که باعث کاهش عملکرد، افت کیفیت محصول نهایی و به طور کلی زیان اقتصادی می شود. در ایران وقوع بارندگی در خرداد ماه در استان های شمالی کشور منجر به پدیده جوانه زنی قبل از برداشت در گندم می گردد. محققان با بررسی ومطالعه ژن های دخیل در جوانه زنی قبل از برداشت، قادر به شناسائی ارقام مستعد با استفاده ار نشانگرهای ملکولی گردیده اند. یکی از این نشانگرها که ارتباط بالایی با پدیده جوانه زنی قبل از برداشت دارد، نشانگر Vp-1B3 می باشد که خود آغازگر اختصاصی محسوب می شود. این نشانگر با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز سه قطعه با طول های bp652, bp569 و bp845 را تکثیر می نماید. بررسی های انجام شده حاکی از این است که ارقامی که با این واکنش، قطعه bp652 را تولیدنمایند، ارقامی مستعد برای بروز جوانه زنی قبل از برداشت می باشند. اما ارقامی که بواسطه یک حذف شدگی به طول bp83 و یک درج شوندگی به طول bp193 در محل سومین اینترون Vp-1B، به ترتیب تولید قطعاتی با طول bp845, bp569 را بنمایند جزو ارقام متحمل به جوانه زنی قبل از برداشت محسوب می گردند که سطح تحمل ارقام با طول قطعه تکثیری bp845 بیشتر از ارقام با طول قطعه تکثیری bp569 می باشد. در این مطالعه سی و دو رقم گندم، با این نشانگر مورد بررسی قرار گرفتند، که در میان ارقام، رقمی با طول قطعه تکثیری bp845 مشاهده نشد، بیست و چهار رقم طول قطعه تکثیری bp569 و هشت رقم طول قطعه تکثیری bp652 را نشان دادند.

جوانه زنی قبل از برداشت، گندم، نشانگر vp-1B3