محمدرضا زین الدینی - مربی، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور- ایران
مهدی یداللهی - استادیار، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور- ایران

تکنولوژیهای پیشرفته ای که حضور آنها باعث شده عصر حاضر را عصر اطلاعات بنامند، موجب ظهور سازمان مجازی گردیده است. این گونه جدید سازمانی برای کسب مزیت رقابتی و در پاسخ به الزامات تجارت الکترونیک تبلور یافته است. مفهوم سازمانمجازی، آن نوع از حضور را پیش می کشد که می تواند فارغ از تعینات مکانی و زمانی امکان پذیر باشد. در چنین سازمانی که به صورت شبکه ای پویا بین سازمانها و شرکتها ایجاد شده ؛ تولید کنندگان و تامین کننده، مهندسان و کارکردهای خدماتیویژه، به عنوان گره های یک شبکه عمل می کنند و موفقیت پروژه بستگی به همه فعالان همچون واحدی یگانه دارد. لذا تنوعگرایی، به کارگیری فن اوریاطلاعات، ساختار بندی پویا و اعتماد متقابل بین شرکا از مهمترین ویژگی های آن است. سازمان مجازی همچنین قابلیت استفاده موثر از دانش را با یکپارچه کردن منابع و پایگاه دانش اعضا داراست. حداکثر تطابق و انعطافپذیری در برابر تغییرات محیطی کاهش هزینه های مربوط به فضای اداری، کاهش تعارضات و فشارهای روانی و آلودگی هوا وبه حداقل رسیدن آثار بلایای فیزیکی و روند کاری از برجسته ترین مزایا و چالشهای مربوط به نظارت و کنترل کارکنان و انزوای آنان از بین رفتن مرز بین زندگی کاری و خانوادگی و عدم امنیت شغلی از مهمترین معایب این سازمانهاست .از آنجا که مکانیزمهای کنترل قدیمی اعتبار خود را از دست داده و کارکنان عادی تبدیل به کارکنان دانش محور و متخصص شده اند و هر لحظه ممکن است که در فضای رقابتی حذف شوند بایستی دائما دامنه تلاش و تخصص خود راگسترش داده ؛ از این رو چاره ای جز خود کنترلی ندارند. بنابراین این سازمانها بیشتر از پایین به بالا و به طور گسترده ازنتیجه فعالیت انبوهی از کارگزاران مختلف ساختاردهی و منظم می شوند .به لحاظ ساختاری می توان آنها را به سه گروه 0 مدولار 1( پارندی 2 شبکه ای و بدون مرز تقسیم نمود. مراحل شکل گیری آنان نیز می تواند بر پایه الگوهای مختلفی باشد. ،در میان این الگوها مدل مکعب مجازی شولز از انعطاف بیشتری برخوردار است.

سازمانهای مجازی، فن اوریاطلاعات، مدیریت دانش، الگوهای سازمان مجازی