حضرت محمد(ص) در نگاه تأویلی شمس الدین محمد تبریزی

  • سال انتشار: 1386
  • محل انتشار: فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دوره: 5، شماره: 9
  • کد COI اختصاصی: JR_PLL-5-9_005
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 896
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مصطفی گرجی

استادیار دانشگاه پیام نور و پژوهشگر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی

چکیده

در مجموعه ادب فارسی به ویژه متون عرفانی کمتر متنی یافت می شود که از تقریر احوال پیامبران و قصص آنان بی بهره باشد. یکی از این متون که هم در روساخت و هم در ژرف ساخت از این موضوع متأثر است؛ مقالات شمس است در این اثر به مناسبت ذهن تأویل گرای مؤلف حوادث مندرج در تاریخ زندگیپیامبران تأویل و گفتارهای ایشان بنا بر باور مؤلف تفسیر شده است. تقریر در این مقالات یا بر سبیل استدلال و برهان محکم و برای تفهیم دیدگاه مؤلف و یااز باب تبرک و بر سبیل توارد ذهنی و یا به قصد معرفی انسان کامل در تمام ابعاد است که در این میان حضرت محمد(ص) را نمونه متعالی چنین انسانیمعرفی می کند. در این مقاله مؤلف با این نگاه به اوصاف حضرت محمد(ص) در مقالات شمس پرداخته و خلاف آمد عادت های شمس را در این زمینه نشان دادهاست. نکته قابل تأمل اینکه شمس در این اثر، از عمومی ترین مباحث در حوزه نبوت تا پرسش از برخی تابوها را مطمح نظر داشته که در برخی از موارد بدیع وهنری است. مفاهیمی چون مقایسه خود مؤلف با پیامبران و بعضاً مخالفت با آنها، شبهه در برخی از احادیث، مقایسه ضمنی مولانا با پیامبر اسلام و... از اینقبیل است. عمده ترین اوصاف حضرت محمد(ص) در مقالات شمس؛ همه علوم معلوم محمد(ص)، ارزش قرآن صامت به قرآن ناطق، تعظیم قرآن نه به خاطرخداوند که به خاطر محمد(ص)، میهمان خاص خداوند، محمد(ص) معشوق در لباس عاشق، نور محمدیه، پیامبر باز سپید سلطان ازل و مردمان دیگر مرغانسرگردان، استغراق تام، عدم استغنای حق از محمد(ص)، علم لدنی و... هستند که تحلیل و تفسیر آنها در اصل مقاله آمده است.

کلیدواژه ها

ادبیات عرفانی، مقالات شمس، محمد(ص)، ابراهیم، پیامبران، عیسی، موسی

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.