مهدی مهدوی عادلی - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان
شیما آزادی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان

امروزه می توان با بکارگیری اقدامات موثر و کاربردی و حتی الامکان کم هزینه و چند منظوره در مرحله قبل از بحران، به میزان زیادی از شدت و گستردگی خسارات و تلفات ناشی از خطرات ( نظامی و غیر نظامی – طبیعی ) کاست .ازمهمترین این اقدامات، استفاده از اصولپدافند غیرعامل به عنوان راه حلی جهت کاهش خطرپذیری در برابر خطرات مختلف و افزایش کارایی هنگام روبرو شدن با خطر است که بایددر سطوح مختلف برنامه ریزی و از جبنه های مختلف منطقه ای، شهرسازی و معماری مورد توجه قرار گیرد. معماری و شهرسازی به عنوان یک واسطه، قدرت دفاعی را بالا می برد و در ارضای نیاز به امنیت در سلسله مراتب پل های مازلو اثر مثبت داشته و باعث بقای انسان می گردد .در اکستیکس ، واژه دفاع در مقابل دشمن (تهدیدات انسان ساز) و واژه ایمنی و حفاظت در مقابل تهدیدات طبیعی بکار میرود .با این رویکرد روانشناسانه به معماری و شهر سازی، بحث ایمنی و امنیت باید در کلیه سطوح برنامه ریزی و طراحی، از موضوعات کلان شهرسازی تا معماری ، فضاهای باز شهری و جزئیات فنی مد نظر قرار گیرد.در مقاله حاضر ابتدا خلاصه ای از مبحث طراحی فضاهای شهری( بخصوص فضاهای باز و منظر شهری )و موارد تاثیرگزار در طراحی آن آورده شده است، سپس به تعریف واژه پدافند غیرعامل پرداخته و پس ازآن اصول و الگوهای اصلی مد نظر در پدافند غیر عامل که به نحوی در طراحی و برنامه ریزی معماری و به طور خاص معماری منظر شهریکاربرد دارند مطرح گردیده، سپس الزامات و تمهیدات برنامه ریزی و طراحی معماری منظر شهری به گونه ای که اصول پدافند غیرعامل در آنها مورد توجه قرار گرفته شده باشد ارائه گردیده و توصیه هایی در زمینه احجام و المانهای پیرامونی،طراحی پلان(محوطه و فضای سبز)، نماها، دسترسیهای عمده و سیرکولاسیون داخلی مطرح شده است.این مقاله با توجه به مطالب مبحث 21 مقررات ملی ساختمان با عنوانپدافند غیرعامل ارائه شده است .در انجام این تحقیق و جمع آوری مطالب روش کتابخانه ای بکار رفته است .در روش کتابخانه ای از منابعمختلف بین المللی و داخلی، پایگاههای اینترنتی معتبر و تجارب کشورهای پیشگام در رابطه با پدافند غیرعامل و معماری منظر شهری استفاده شده است.

طراحی شهری، پدافند غیر عامل، معماری