جواد جانپور - عضو هیات علمی گروه پژوهشی زیست فناوری قارچهای صنعتی، جهاد دانشگاهی مشهد

گیاه سرخدار Taxus spp بواسطه تولید متابولیت ثانویهای به نام پاکلی تاکسل (تاکسول) از ارزش داروئی بالایی برخوردار است. تاکسول از مؤثرترین داروهای ضد سرطان دنیا شناخته میشود. با توجه به منابع محدود تاکسول، روش کشت سلولی در حال حاضر روش مناسبی جهت تولید تاکسول میباشد. از اینرو در این پژوهش، بهینه سازی محیط کشت با هدف حصول کالوسهایی با شاخص رشد بالا از جداکشتهای ساقه سرخدار (Taxus baccata) انجام شد. بدین منظور اثرات ساده ویتامینها و میواینوزیتول بر رشد کالوس در آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی مورد مطالعه قرار گرفت. اثرات متقابل میواینوزیتول با هورمونهای اکسین و سیتوکنین نیز بصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. همچنین در آزمایشی دیگر، برای بررسی اثرات متقابل مکملهای رشد با آمونیوم، اثر کازئین هیدرولیزات و گلوتامین با آمونیوم، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد غلظت 2X ویتامینهای محیط کشت B5 برای رشد کالوسهای گیاه سرخدار مناسب میباشد. اثر متقابل میواینوزیتول 200 و 300 میلیگرم برلیتر و ساکارز در سطح 1% ، بیشترین افزایش را بر رشد کالوسها اعمال کرد. گلوتامین در غلظتهای 20 و 30 میلیگرم بر لیتر باعث تولید کالوسهای بیشتری نسبت به تیمار شاهد شد، اما کازئین هیدرولیزات اثر بازدارندگی بر رشد کالوسها داشت. همچنین ترکیب تیماری گلوتامین 20 تا 30 میلیگرم بر لیتر و غلظت 1X آمونیوم در محیط کشت باعث افزایش حدود 40 درصدی کالوسهای تولید شده از جداکشتهای ساقه گردید.

سرخدار، کشت سلولی، گلوتامین، مکملهای رشد، میواینوزیتول، ویتامین