سعداله منصوری - اعضائ هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر
مسعود سلطانی نجف آبادی - اعضائ هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال وبذر

کمبود آب معضل مهم تولید گیاهان در سراسر جهان است. کنجد، گیاه روغنی مهم و با کیفیت بالای روغن، دارای تحمل نسبی بالایی به کم آبی است. شناخت معماری عملکرد گیاهان در شرایط نا مساعد محیطی و از جمله خشکی، موفقییت پروژه های به نژادی گیاهان برای اصلاح ارقام متحمل را بالا می برد. در این بررسی از روش چند متغییره تجزیه عاملی و سپس تجزیه رگرسیون گام به گام برای انجام یک مقایسه سیستمیک در رفتار گیاه کنجد در دو شرایط آبیاری طبیعی و قطع آبیاری استفاده شد. تجزیه های مربوط به عملکرد در دو شرایط آبیاری طبیعی و قطع آبیاری مبین اثر گذاری معنی دار قطع آبیاری بر عملکرد بوته ها بود. بر اساس نتایج تجزیه های چند متغییره، تعداد کمتری از صفات در فرایند شکل گیری عملکرد گیاه در شرایط تنش گیاه دخیل می باشند، و این صفات به طور عمده مربوط به خود دانه ها و نه نقش دانه ها در شکل گیری عملکرد می باشند. مفهوم بیولوژیک این موضوع آن است که گیاه در موجهه با شرایط تنش از راهکار های متفاوتی نسبت به شرایط نرمال برای تولید دانه (به منظور بقا و نه تولید اقتصادی) استفاده می کند. در هر دو شرایط آبیاری طبیعی و تنش، صفت تعداد کپسول در بوته، طول دوره گلدهی و تعدا د گره زاینده در عملکرد دانه اثر معنی دار داشت. بنابراین انتظار می رود که برای اصلاح موفقیت آمیز کنجد از دیدگاه افزایش عملکرد، بتوان راهکار مشترکی بتوان در هر دو شرایط (آبیاری و خشکی) اتخاذ نمود.

کنجد، معماری عملکرد، تنش خشکی