حمید نجفی نژاد - دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه تربیت مدرس
زین العابدین طهماسبی سروستانی - دانشیار گروه زراعت دانشگاه تربیت مدرس
سید علی محمد مدرس ثانوی - استاد گروه زراعت دانشگاه تربیت مدرس

به منظور بررسی اثرات تنش کم آبی و کاربرد بقایای جو، زئولیت و پلیمر سوپر جاذب بر عملکرد و کیفیت علوفه ذرت و سورگوم در کشت دوگانه و در شرایط حداقل خاک ورزی آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپیلت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار به مدت دو سال (1392-1391) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جوپار کرمان انجام شد. تنش کم آبی در دو سطح شامل آبیاری نرمال بر اساس 70 میلیمتر تبخیر از طشت تبخیر و تنش بر اساس 140 میلیمتر تبخیر از طشت تبخیر و تیمارهای نوع گیاه شامل ذرت و سورگوم به صورت فاکتوریل و به عنوان عامل اصلی در نظر گرفته شدند. تیمارهای ترکیبی بقایای جو، زئولیت و پلیمرسوپر جاذب در 5 سطح به عنوان عاملفرعی به شرح زیر بودند: 1- 4/5 تن بقایا +10 تن زئولیت در هکتار (ZR) و 2- 4/5 تن بقایا +60 کیلوگرم پلیمر سوپرجاذب در هکتار (SR) و 3- 4/5 تن بقایا +5 تن زئولیت +30 کیلو گرم سوپرجاذب در هکتار (ZSR) و 4- 4/5 تن بقایا در هکتار (R) و 5- تیمار شاهد (C). براساس نتایج به دست آمده عملکرد علوفه تر و خشک ذرت به ترتیب 62/17 و 14/03 تن در هکتار بود، در حالی که عملکرد علوفه تر و خشک برای سورگوم در چین اول به ترتیب 47/6 و 9/29 تن در هکتار و در مجموع دو چین 66/62 و 13/22 تن در هکتار بود. در هر دو گیاه تحت تنش خشکی درصد پروتئین خام و عملکرد علوفه به ترتیب افزایش و کاهش نشان داد. کاربرد 10 تن زئولیت به همراه 4/5 تن در هکتار بقایا بیشترین عملکرد علوفه و کمترین درصد پروتئین خام را داشت. علوفه ذرت با دارا بودن مقدار NDF و ADF کمتر نسبت به سورگوم از کیفیت بیشتری برخوردار بود. بر اساس نتایج این بررسی برای کشت دو گانه منطقه معتدل در آخر فصل بهار و اول فصل تابستان کشت ذرت در شرایط حداقل خاک ورزی و همچنین کاربرد 10 تن زئولیت و 4/5 تن در هکتار بقایای جو توصیه می گردد.

ذرت، سورگوم، عملکرد علوفه، تنش خشکی، زئولیت، بقایا، سوپر جاذب