پگاه راستین
فرنوش نکویی

تاریخ معماری ایران تنها در آثار ثابتی که مختص زندگی یکجانشینان است خلاصه نمی شود بلکه معماری کوچ نیز نگاهی دیگر به تاریخ معماری این سرزمین است، نگاهی که برخاسته از زندگی کوچ نشینان بوده است، آن هایی که فصولی از سال از مکانی به مکان دیگر جا به جا می شوند و هر آن چه دارند را با خود می برند، خانه را می برند، اسباب را می برند و دوباره همان را در جابه جایی بعدی با خود بر می گردانند. عشایر کوچرو با توجه به شیوه ی معیشت و سازگاری با محیط طبیعی دارای سکونتگاه هاییهستند که نمونه هایی از ناب ترین مساکن اولیه ی دست ساز بشر هستند. هرگاه بخواهیم معماری کوچ در عشایر را بهتر بشناسیم باید اجزا و عناصری را شناسایی کنیم که در شکل گیری پناهگاه های آن ها نقش داشته اند. نظام حاکم بر زندگی کوچ نشینان که از فعالیت های روزانه و امور مختلف زندگی آنان ناشی شده، شکل گیری الگوهای تعریف شده ای در سازماندهی فضاهای مختلف معماری آنان را موجب شده است که عناصر فضاساز داخل چادرها نظیر تکیه گاه، سکو، اجاق و... را می توان در شکل گیری کارکردهایشان در زندگی چادرنشینی مورد بررسی قرار داد، چرا که خود باعث ایجاد کارکردهایی در چادر می شوند. لذا مقاله ی حاضر به منظور دست یابی به الگوهایی انعطاف پذیر در تقسیمات فضاها و حذف دیوارهای صلب جداکننده ی داخلی ساختمان های امروزی با روش مطالعه ی کتابخانه ای و مرور اسناد تاریخی به بررسی چگونگی تقسیمات فضایی و عناصر فضاساز در سیاه چادرهای عشایر که یکی از متنوع ترین و انعطاف پذیرترین تقسیمات و چیدمان داخلی را دارا هستند، پرداخته است.

تقسیمات فضایی انعطاف پذیر چیدمان داخلی سیاه چادر معماری کوچ