نیلوفر نیکروان - دانشجوی کارشناسی معماری، دانشگاه صنعتی جندی شاپور

خلوت به عنوان یکی از مهمترین ارکان مطلوب بودن مسکن در فرهنگ ها و زمان های مختلف همواره مورد توجه بوده است و رعایت آن از شاخصه های مطرح برای ارزش گذاری یک خانه است. از طرف دیگر داشتن تعامل اجتماعی برای رشد و تکامل انسان ضروری است. حالت مطلوب ایجاد تعادل میان خلوت و داشتن ارتباط با دیگران است و لازمه آن کنترل داشتن فرد بر درجه و زمان هر یک است. وجود عناصر فضایی مناسب و انعطاف پذیر به کاربر کمک می کند که با آگاهی به شرایط روحی خود، درجه ای مطلوب از آرامش را برای خویش فراهم کند. مفهوم خانه بر این پایه بنا شده که حس آرامش و امنیت، و مصونیت از حوادث و پریشانی های محیط بیرون را به همراه ایجاد حس مالکیت برای انسان فراهم کند. همانطور که در قرآن کریم اشاره شده است: والله جعل لکم من بیوتکم سکنا ]... و خدا قرار داد برای شما بخشی از خانه های شما را محلی برای سکونت و آرامش.[ (سوره نحل، آیه 81). در این آیه به خانه ای اشاره شده است که محل اقامت دائمی انسان و پناهگاه و مأمن مسلمان است، و محل آرامش درون و راز و نیاز با خداست. ما در این پژوهش بر آن شدیم تا با بررسی تطبیقی چند نمونه از خانه های سنتی شوشتر که در مراحل ورود به خانه، به مراتب مختلف خلوت توجه داشته اند در راه اینمقوله ی گسترده روانشناسی محیط گام بر داریم. که انتظار می رود در پایان مقاله به چند راه کار ساده اما سودمند برای پاسخگویی به نیاز آرامش انسان در خانه خ ود دست یابیم که با لحاظ آن در خانه های امروز با توجه به شرایط امروزی و ایجاد تغییر های لازم آرامش و رضایت خاطر مفید را کسب کنیم.

خلوت، فضای شخصی، حریم و قلمرو، معماری ایرانی، خانه سنتی