کورش مومنی دهقی - استادیار گروه معماری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول
سارا حق نگهدار - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول

تزئین یکی از عوامل مهم در معماری ایران است که ظاهر ساختمان را از حالت خشک و بی روح خارج می سازد و به آن هویت و ویژگی خاصی می دهد. در این میان، مسجد - مدرسه سپهسالار(شهید مطهری) به عنوان یکی از شاهکارهای معماری دوره قاجار از لحاظ تزئینات و بخصوص نقوش کاشی کاری و حجاری حائز اهمیت می باشد.مسجد - مدرسه سپهسالار(شهید مطهری) در ضلع جنوب شرقی میدان بهارستان تهران واقع گردیده است. بنای این مجموعه در سال 1296 ه.ق توسط میرزا حسین خان سپهسالار آغاز شد و بعد از مرگ وی توسط برادرش - یحیی خان مشیرالدوله - در حدود سال 1302 ه.ق به پایان رسید. این پژوهش سعی برآن دارد، با استفاده از روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و با مطالعات کتابخانه ای و مطالعات میدانی به صورت حضور در بنا و مشاهده مستقیم از تزئینات مسجد – مدرسه سپهسالار(شهید مطهری) به ارزیابی و مطالعه نقوش نوآورانه این مسجد - مدرسه به عنوان یکی از برجسته ترین آثار معماری دوره قاجار، بپردازد نتایج اولیه تحقیق نشان می دهد در مسجد – مدرسه سپهسالار جدید(شهید مطهری) نقوش گلدانی به صورت انتزاعی و ترکیبی با قاب بیضی شکل، نقوش هندسی، نقوش اسلیمی و گیاهی، خطوط بنائی و نقش های جدیدی همچون شمعدان اجرا شده است که در نوع خود یک نوع آوری می باشد، بطوریکه می توان گفت در هیچ کدام از مدارس دوره صفویه و مسجد – مدرسه های مورد بررسی دوره قاجار نمونه ای از این نقوش بکار نرفته است.

مسجد ، مدرسه سپهسالار(شهید مطهری)، تزیینات، دوره قاجار، نقوش