کیوان آقائی - استادیار دانشگاه زنجان، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی
فرید شکاری - دانشیار دانشگاه طنجان، دانشکده کشاورزی گروه زراعت
عبدالرحمن علی مدد - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه زنجان دانشکده علوم گروه زیست شناسی

جوانه زنی سریع بذر و سبز شدن یکنواخت در استقرار موفق گیاهان تحت شرایط تنش ضروری است. جوانه زنی بذر یکی از مراحل فیزیولوژیکی است که به تنش خشکی بسیار حساس است. جهت افزایش مقاومت بذرهای گوجه فرنگی جهت جوانه زدن در شرایط کمبود آب، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گردید. بذرهای گوجه فرنگی رقم ریوگراند تحت شش تیمار شامل: پیش تیمار با آب و پیش تیمار با غلظت های صفر (شاهد)، 500، 1000، 1500 و 2000 میکرومولار سالیسیلیک اسید قرار گرفتند و سپس در شرایط گلخانه در سه سطح آبیاری : ظرفیت زراعی کامل، 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی در گلدان کشت شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش شاخص و درصد سبز کردن می گردد در حالی که پیش تیمار با آب و 500 میکرومول سالیسیلیک اسید موجب بهبود این صفات تحت شرایط تنش گردید. بیشترین شاخص سبز کردن و درصد سبز کردن مربوط به بذرهایی بود که با آب مقطر پیش تیمار شده بودند. بذرهای پرایم شده با سالیسیلک اسید تا سطح 1000 میکرومولار نسبت به تیمار شاهد دارای کمترین میانگین زمانی لازم برای سبز شدن بودند که نشان دهنده افزایش سرعت جوانه زنی می باشند. همچنین کمترین زمان لازم برای شروع سبز شدن در بذرهای پرایم شده با غلظت 500 میکرومولار سالیسیلیک اسید در شرایط نرمال مشاهده شد. پرایمینگ روز آخر سبز شدن و گستره سبز شدن را نیز کاهش داد. استفاده از سالیسیلیک اسید در غلظت های بالاتر از 1000 میکرومولار اثر منفی بر فاکتورهای جوانه زنی داشته و نتوانست اثر منفی ناشی از تنش خشکی در این زمینه را خنثی کند. به طور کلی با توجه به نتایج این تحقیق می توان گفت که پاریمینگ بذر به علت افزایش مقاومت پسابیدگی بالا در بذرها سبب بهبود شاخص های جوانه زنی بذر گوجه فرنگی حتی در شرایط تنش خشکی می گردد.

پرایمینگ، درصد جوانه زنی بذر، سالیسیلیک اسید، شاخص جوانه زنی بذر، گوجه فرنگی