پریناز نقوی شیخ الاسلامی - دانشجوی کارشناسی ارشد پیام نور اصفهان
حسین زینلی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
لیلا غیرتی ارانی - استادیار گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور کرج

این تحقیق در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان بر روی 5 جمعیت سیر (Allium Sativum L) انجام شد. کاریوتیپ های سلول های میتوزی در مرحله متافاز مریستم انتهایی ریشه بذرهای جوانه دار شده مطالعه شد. عدد پایه کروموزومی در تمام جمعیت های مورد مطالعه x=8 و تعداد کروموزوم 16=2n=2x بود. از لحاظ سزح پلوئیدی ، همه جمعیت ها دیپلوئید بودند. بر اساس جدول دو طرفه Stebbins جمعیت های اصفهان و جیرفت در کلاس 3B و جمعیت های بم، کرمان و همدان در کلاس 2B قرار گرفتند. نتایج بدست آمده تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین جمعیت ها از لحاظ صفات طول کروموزوم، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه و طول نسبی کوتاهترین کروموزوم اختلاف معنی داری در سطح 1% و از لحاظ صفات نسبت طول بازوی کوتاه به بازوی بلند اختلاف درصد طول نسبی و کوچکترین کروموزوم شاخص نامتقارن بودن درون کروموزومی ، درصد شکل کلی و درصد طول نسبی بازوی بلند اختلاف معنی داری در سطح احتمال 5% وجود دارد. که این امر موید وجود تنوع کروموزومی در جمعیت های مورد بررسی می باشد. در تجزیه به عامل ها، دو عامل اول، دوم و سوم در مجموع بیش از 99 درصد از کل تنوع موجود بین جمعیت ها را توجیه نمودند. مقادیر ضرایت بردارهای ویژه در عامل اول نشان داد که صفات r-value و %TF بیشترین نقش را در تشکیل این عامل داشته در حالی که در عامل دوم صفات TL و LA بیشترین سهم را در تشکیل این عامل به خود اختصاص دادند همچنین در ایجاد عامل سوم %S بیشترین اهمیت را داشت. در تجزیه کلاستر با برش دندروگرام در فاصله 18/95 جمعیت های مورد نظر در دو گروه قرار گرفتند به طوری که جمعیت های بم، جیرفت ، کرمان و همدان در گروه اول، جمعیت اصفهان در گروه دوم قرار گرفتند.

سیر (Allium Sativum)، کاریوتیپ، کروموزوم، تجزیه به عامل ها و تجزیه خوشه ای