شکوفه معبودی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زیست شناسی گیاهی دانشگاه بوعلی سینا
عباس شهسواری - عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی دانشکده علوم دانشگاه بوعلی سینا
علی عزیزی - عضو هیئت علمی گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا

گیاهان خانواده گاوزبانیان Boraginaceae به دلیل دارا بودن موسیلاژ فراوان و دیگر مواد موثره، از نظر دارویی دارای اهمیت هستند. طی سال های 1390-1388 گونه هایی از جنس های گاوزبان وحشی Anchusa، علف چسبک Asperugo و هتروکاریوم Heterocaryum از تیره گاوزبان در مناطق رودرال (مخروبه) و زگتال (کشت شده توسط انسان) شهر همدان بررسی و جمع آوری شدند در این پژوهش سه گونه از 196 نمونه برداشت شده به طور تصادفی انتخاب شده ، به عنوان گیاهان خودرو نئوفیت و دارویی شناسایی شدند: Anchusa italica Retz.، Asperugo procumbens L و Heterocaryum rigidum DC. در میان گونه های جمع آوری شده گونه های Asperugo procumbens L و Anchusa italica Retz با درجات همروبی H3,4,5 دارای بیشترین حضور و پراکندگی در متاطق تحت مطالعه شهر تعیین شدند. گونه Heterocaryum rigidum DC با پراکندگی بسیار پایین و به طور محدود، در تعدادی از بیوتوپ های (رویشگاه) شهر با درجه همروبی H3 (β-euhemerob) و H4 ا (α-euhemerob) مشاهده گردید. هدف از ارائه این مقاله در درجه اول بررسی الگوهای پراکنش سه گونه دارویی تیره گاوزبان در برخی از بیوتوپ های درون شهر همدان و از طرفی دیگر بررسی نقش گسترش محیط های زگتال شهری نظیر فضاهای سبز با ایجاد باغ ها، پارک ها و جنگل های درون شهری در حفاظت زیستی آن ها بوده است.

گیاه دارویی، خانواده گاوزبانیان، حفاظت زیستی، فضای سبز، الگوی پراکنش