محمدجواد وحیدی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
علی اصغر جعفرزاده - استاد گروه خاکشناسی دانشگاه تبریز
رسول میرعباسی نجف آبادی - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد

تغییرات پوشش گیاهی یکی از عوامل مهم در تغییر جریان هیدرولوژیک، فرسایش و انهدام تنوع زیستی حوضه آبخیز میباشد؛ لذا مطالعه این تغییرات و اثر آنها بر الگوی رواناب و رسوب در جهت برنامه ریزی محیطی و مدیریت حوضه آبخیز بسیار ضروری است. در تحقیق حاضر، نقشه های تراکم پوشش گیاهی از سال ١٩٧٦ تا ٢٠١٠ با استفاده از شاخص نرمال شده تفاضلی پوشش گیاهی (NDVI) استخراج و تأثیر تغییرات آن بر روابط بارش-رواناب و رواناب- رسوب سالانه حوضه آبخیز هروی در استان آذربایجان شرقی از طریق شیب روند منحنی های جرم مضاعف در چهار دوره زمانی مختلف (دوره های 1976-1970، 1989-1977، 2000-1990و 2010-2001) مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور چهار تصویر ماهواره لندست شامل MSS سال 1976، TM سال 1989، ETM+ سال های 2000 و 2010 مورد استفاده قرار گرفت. به طور کلی نتایج NDVI کاهش تراکم پوشش گیاهی را در طول زمان گزارش نمود. همچنین، نتایج نشان داد که به غیر از دوره 1989-1977، در تمامی دوره ها شیب روند منحنی های جرم مضاعف بارش رواناب و رواناب-رسوب سالانه نسبت به دوره قبل از خود افزایش یافته است. نتایج اولیه حاصل از نقشه های تراکم NDVI نیز حاکی از افزایش اراضی فاقد پوشش گیاهی از ١٩٧٦ تا ٢٠١٠ ، به استثنای دوره 1989-1976 می باشد و این نتایج با تغییرات جمعیت در حوضه آبخیز مطابقت داشته و در واقع بررسی روند تغییرات جمعیت روستاهای واقع در حوضه آبخیز هروی نشان داد که تغییرات جمعیت با تغییرات NDVI مطابق بوده و شیب روند منحنی های جرم مضاعف مورد بررسی را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

پوشش گیاهی، حوضه آبخیز هروی، رواناب و رسوب، ، منحنی جرم مضاعف، NDVI