اکبر یونسی - کارشناس ارشد مکانیزاسیون موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
ارژنگ جوادی - عضو هیات علمی و دانشیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
محمدهاشم رحمتی - عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه گرگان

تحقیق حاضر با توجه به اهمیت انرژی و پروتئین ماهی به منظور بررسی و تعیین شاخص های کارآیی انرژی و ارائه راهکارهای لازم به منظور ارتقاء مقادیر شاخص های انرژی در استخرهای پرورش ماهی قزل آلای استان البرز اجرا شده است . به همین منظور اطلاعات مربوطه از 5 سایت پرورش ماهی قزل آلا که از آب رودخانه استفاده می نمودند توسط پرسشنامه و مراجعه مستقیم به صاحبان و مدیران سایت ها و مراجعه به سوابق داده آنها جمع آوری گردید . در ادامه اقدام به محاسبه مقدار انرژی نهاده های ورودی و خروجی و روش های تحلیل آماری از قبیل تجزیه واریانس داده ها ، مقایسه میانگین و ضریب همبستگی مصرف انرژی نهاده ها گردید. نتایج نشان داد میانگین تولید ماهی در استخرهای پرورش ماهی منطقه 26/88 (کیلوگرم بر متر مربع) می باشد. همچنین میانگین کل انرژی مصرفی در تولید ماهی 73/84 (مگاژول بر کیلوگرم) بود ؛ به نحوی که انرژی مصرفی الکتریسیته با 50٪ و انرژی مصرفی مواد خوراکی با 29٪ و انرژی مصرفی سوخت با 19٪ به ترتیب بیشترین سهم مصرف انرژی را داشته اند. این سه مورد 98٪ از کل انرژی مصرفی در تولید ماهی را به خود اختصاص داده است . همچنین نتایج حاصل از تحقیق نشان داد متوسط مقادیر انرژی های ورودی ، خروجی ، افزوده خالص انرژی ، نسبت انرژی و بهره دهی انرژی در استخرهای پرورش ماهی قزل آلا به ترتیب (mJ)3521654/214 و (mJ) 264272 و (mJ) 3257382/214 - و 0/08 و 0/01 (kg/mj) می باشد. طبق این نتایج از بین نهاده های مصرفی انرژی ، الکتریسیته و گازوئیل دو عاملی هستند که با مدیریت صحیح مصرف آنها می توان کارآیی انرژی در استخرها را افزایش داد. از کل انرژی مصرفی ، 71٪ مستقیم و 29٪ غیرمستقیم بوده است. تحلیل انرژی بیانگر آن است که می توان با مدیریت فنی و مصرف کمتر نهاده های ورودی به حفظ و بهبود عملکرد دست یافت.

استخر پرورش ماهی ، شاخص های انرژی ، ماهی قزل آلا ، مصرف انرژی