محمدابراهیم بنی حبیب - دکترای عمران-هیدرولیک استادیار پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
عبدالمجید فروغی - کارشناس ارشد تاسیسات آبیاری مربی پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

رودخانه بهمنشیر در 2 کیلومتری جنوب شرقی خرمشهر از رودخانه کارون منشعب می شود و پس از طی مسافت 78 کیلومتر به خلیج فارس می ریزد. لایروبی این رودخانه به منظور ساماندهی و قابل کشتیرانی نمودن در دست مطالعه و اجرا می باشد. به منظور جلوگیری از نفوذ شوری خلیج فارس به درون رودخانه بهمنشیر، که به عنوان یک حوضچه آب شیرین در طرح ابیاری جزیره آبادان و خرمشهر مطرح است و برای تردد کشتی ها به درون این حوضچه احداث دو عدد آب بند کشتیرانی در بالادست و پایین دست حوضچه در طرح پیش بینی شده است. در طرحی آب بندهای کشتیرانی دو هدف عمده مورد توجه است:1-عبور کشتی ها با سریعترین زمان ممکن از داخل آببند2-عبور مطمئن و ایمن کشتی ها از درون آببند. بمنظور پیش بینی شرایط حاکم بر سیستم و کنترل اهداف مورد نظر و جلوگیری از اتلاف سرمایه گذاری های کلان بعمل آمده در ساخت این سازه استفاده از مدل فیزیک-هیدرولیکی ضروری می باشد. سامانه تخلیه و پرکردن آببند کشتیرانی از دو سری روزنه تحتانی در دو دیواره موازی تشکیل شده که محفظه ای بین دو دیواره وجود دارد. مشخص نبودن افت هیدرولیکی در این محفظه و ارتفاع متغییر آب در بالادست، پایین دست(داخل محفظه اصلی آببند) شرایط پیچیده ایجاد می نماید که آزمایش روی مدل فیزیکی را برای مطالعه عملکرد آببند (اعم از زمان تخلیه و پر و ایجاد شده) ضروری می سازد. بدین منظور سه سری آزمایش با ترکیب مختلف ابعاد سامانه تخلیه و پر نمودن آببند کشتیرانی بر روی مدل فیزیکی صورت گرفته است و در هر سری با انتخاب زمان های متفاوت برای باز شدن دریچه روزنه ها تعدادی آزمایش صورت گرفته است. بدین ترتیب ابعاد سامانه تخلیه بهینه و زمان باز شدن دریچه بهینه طوری تعیین شده است که ارتفاع موج در داخل محفظه اصلی آببند به حداقل استاندارد مورد نظر برسد و زمان پر شدن محفظه نیز حداقل مورد نظر طرح گردد تا امکان تردد حداکثر تعداد کشتی بصورت مطمئن فراهم گردد.