نقش نوسازی در توسعه نظارت اجتماعی راهکارهای مؤثر بر افزایش هویت، نظارت و امنیت اجتماعی در نوسازی بافتهای فرسوده شهری

مداخله درباف تهای فرسوده شهری در ایران با رویکرد کاهش آسی بپذیری در مقابل مخاطرات طبیعی برنامهریزی شده است؛ ب رهمین اساس شاخ صهای شناسایی این محدود هها مبتنی بر ویژگیهای کالبدی است و اقدامات نیز با محوریت تخریب ونوسازی توسط مردم و حمایت دولت و شهردار یها صورت میگیرد. براساس رویکردهای موجود برنامهریزی و اجرا، حداقل دو تغییردر شرایط موجود انتظار میرود : بهبود شرایط مسکن و تأمین خدمات مورد نیاز. با توجه به غلبه سکونت در وضع موجود، برنامههای نوسازی مسکن دارای دامنه و ابعاد گستردهتری است. در خصوص ساخت مسکن نیز با وجود امکان به کارگیری رویکردهای مختلفدر افزایش ایمنی مسکن در مقابل زلزله بهسازی، مقاومسازی و ...، روش تخریب و نوسازی مجدد از شرایط مهیاتر وحمایتهای مشخصی در قوانین و ضوابط برخوردار است.تخریب و ساخت مجدد مسکن در بافتهای فرسوده با انگیزههای اقتصادی صورت گرفته و منجر به ایجاد واحدهای مسکونی جدید م یشود. همچنین ضوابط طر حهای شهری نیز، تغییراتی را در سایر شرایط از قبیل عرض گذر ایجاد میکند. در نتیجه این احتمالوجود دارد که در اثر نوسازی، شاخصهایی همچون هویت، نظارت و امنیت دستخوش تغییر شود. این نوشتار در جستجوی پاسخبه این سؤال است که آیا م یتوان با به کارگیری رو شها و ضوابطی، سطح شاخصهای اجتماعی را در فرایند نوسازی بهبود بخشید؟ مشارکت به معنای سهیم شدن ذ ینفعان در فرایند برنامه ریزی و اقدام است. از آنجا که نوسازی توسط مالکان و با مشارکتسرمایهگذاران و سازندگان خصوصی صورت میگیرد و دولت و شهردار یها از طریق سیاستهای تشویقی از این فرایند حمایتم یکنند، در فرایند ساخت مسکن این موضوع به عنوان عامل ثابت در نظر گرفته میشود. هویت به مفهوم امکان بازشناسی یک مکان از مکا نهای دیگر و در قالب هویت فردی و اجتماعی قابل تبیین است. در بافتهایفرسوده، برخی فعالیتهای اجتماعی در سطح واحدهای همسایگی و محله صورت م یگیرد و هویت خاصی را ایجاد میکند. این فعالیتها در فضاهای نیمه عمومی و نیمه خصوصی همچون کوچه و حیاط اتفاق م یافتد. در فرایند نوسازی به دلیل از بین رفتنحیاط و تبدیل الگوی سکونت مستقل به آپارتما ننشینی و همچنین تعریض گذر و حضور بیشتر خودرو و کاهش ارتباط آن با پیاده،فعالی تها ی هوی تبخش نیازمند بستر جدیدی برای تداوم است. نظارت اجتماعی منجر به حق استفاده آزادانه و امکان تغییر در فضا میشود در بافتهای فرسوده به دلیل سلسل همراتب قویدر فضاهای عمومی، امکان نظارت اجتماعی بیشتری وجود دارد. همچنین به خاطر انسجام گرو ههای ساکن، نظارت بر رفتار، شکل قو یتری دارد. شاخصهای متعددی برای سنجش امنیت در فضای شهری وجود دارد. میتوان به مواردی همچون چشمان خیابان، اختلاطکاربر یها و فضاهای پویا اشاره کرد. همچنین امنیت ناشی از نبود مخاطرات طبیعی نیز قابل اشاره است که در بافتهای فرسودهدر سطح بسیار پایینی قرار دارد. در فرایند نوسازی تخریب و نوسازی توسط ساکنان، امنیت ناشی از نبود تهدیدات محیطی افزایش پیدا کرده و مشارکت ساکنان سبب حفظ و ارتقای شاخ صهای نظارت اجتماعی م یشود. پیشبینی فضاهای باز همگانی به عنوان بستر تعامل اجتماعی میتواند هویت، نظارت و امنیت بافت را افزایش دهد. تقویت نهادهای محلی نیز باعث افزایش نظارت اجتماعی میشود.

کلیدواژه ها:

باف تهای فرسوده شهری ، نوسازی ، مشارکت ، هویت ، نظارت ، امنیت