اثر تنش قطع آبیاری و محلو لپاشی روی و منگنز بر محتوا و ترکیب اسیدهای چرب روغن دانه در دو ژنوتیپ گلرنگ پائیزه

به منظور مطالعه اثر محلول پاشی عناصر کم مصرف روی و منگنز ، تحت شرایط تنش خشکی بر عملکرد کمی و کیفی گلرنگ ، آزمایش در دو سال زراعی 81-1380 و 82-1381 در مزرعه ای تحقیقاتی واقع در غرب شهر اصفهان انجام شد . آزمایش به به صورت اسپیلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طراحی گردید . سطوح تنش خشکی به عنوان عامل اصلی در چهار سطح شامل ، آبیاری مطلوب ، قطع آبیاری در مرحله رویشی، قطع آبیاری در مرحله گلدهی و گرده افشانی و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه و ترکیب دو عامل رقم و محلو لپاشی به عنوان عامل فرعی بود. محلول پاشی در چهار سطح شامل، بدون محلول پاشی، محلول پاشی آب خالص ، محلول پاشی سولفات روی به میزان سه در هزار ، و محلول پاشی سولفات منگنز به میزان سه در هزار و عامل رقم در سه سطح شامل، زرقان 279 ، ورامین 295 و LRV 5151 بودند. پس از برداشت دانه درصد و عملکرد روغن اندازه گیری شد و درصد اسیدهای چرب روغن دانه ، با استفاده از کروماتوگرافی گازی ، تعیین گردید . در این مطالعه چهار اسید چرب استئاریک (2/0%)، پالمیتیک (8/3%)، اولئیک (17/3%) و لینولیئیک (71/9%) حدود 99/5 درصد اسیدهای چرب دانه را در گلرنگ تشکیل داد و درصد لینولنیک اسید در حد صفر بود. نتایج نشان داد که تنش قطع آبیاری در مرحله گل دهی و گرده افشانی و رقم های زرقان 279 و LRV 5151 محلول پاشی منگنز به طور معنی داری درصد روغن را افزایش داد. در تنش قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه نیز درصد و عملکرد روغن در دو رقم زرقان 279 و LRV 5151 با محلول پاشی روی و منگنز افزایش یافت . محلول پاشی روی و منگنز همچنین در برخی از سطوح ، درصد پالمیتیک و اولئیک اسید را افزایش و درصد لینولئیک اسید را کاهش داد . بطور کلی تنش در مرحله گل دهی و گرده افشانی بیشترین خسارت را بر درصد و عملکرد روغن وارد ساخت و همچنین موجب کاهش لینولئیک اسید و افزایش استئاریک و اولئیک اسید گردید . حساسیت گلرنگ به تنش خشکی در مراحل رویشی و پر شدن دانه از نظر درصد و عملکرد روغن ، بسیار کمتر از مرحله گل دهی و گرده افشانی بود و محلول پاشی روی و منگنز توانست تا حدودی تأثیر نامطلوب تنش خشکی را بر گلرنگ جبران نماید.

کلیدواژه ها:

تنش قطع آبیاری ، ریزمغذی ، اسیدهای چرب و گلرنگ پاییزه