بررسی تجزیه علیت عملکرد دانه با اجزای آن در ژنوتیپ های گندم دوروم در شرایط تنش خشکی

با توجه به اینکه عملکرد گیاهان زراعی تابعی از ژنوتیپ ، عوامل محیطی و اثر متقابل آن دو می باشد و از طرفی دیگر برای رسیدن به عملکرد بالا گزینش از طریق اجزای آن، امکان پذیر است. اما در این زمینه در اکثر موارد معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ در محیط مانع بررسی دقیق روابط بین عملکرد و اجزای آن می گردد. در این تحقیق 52 ژنوتیپ گندم دوروم با منشا ایران و آذربایجان در قالب طرح بلوک کامل تصادفی درسه تکرار در دو شرایط آبی و دیم در منطقه اردبیل بررسی شد. طی اجرای آزمایش صفات زراعی و مورفولوژی و عملکرد و اجزای آن مطالعه شد. نتایج تجزیه واریانس برای اکثر صفات مورد ارزیابی نشان داد که بین ژنوتیپ ها و نیز اثر متقابل ژنوتیپ با محیط اختلاف معنی داری وجود دارد . بنابراین به جای همبستگی فنوتیپی از همبستگی ژنتیکی برای بررسی روابط بین متغیرها استفاده شد . نتایج تجزیه علیت نشان داد که بیشترین اثر مستقیم برای عملکرد را وزن سنبل های تک بوته به خود اختصاص داده بود . بدین معنی که برای رسیدن به عملکرد بالا از این صفت میتوان استفاده کرد، اما بیشترین اثر غیر مستقیم این صفت از طریق وزن هزار دانه اعمال شده بود هر چند که در تجزیه همبستگی فنوتیپی بیشترین اثر مستقیم مربوط به وزن سنبله ها بود . همچنین بیشترین اثر مستقیم منفی بر روی عملکرد مربوط به طول سنبل اصلی بود . با وجود این در اکثر تحقیقات مربوط به غلات دانه ریز این صفت جز ء اجزای عملکرد محسوب می گردد ولی در شرایط تنش این صفت رابطه منفی با عملکرد نشان داده است.

کلیدواژه ها:

تجزیه علیت ، گندم دوروم ، همبستگی ژنتیکی و عملکرد و اجزای آن