سازگاری خصوصی و عمومی، مفاهیمی گسترده در اصلاح نباتات دارای قابلیت توصیف از طریق صفات زراعی و فیزیولوژیکی (مثال هایی از گندم)

سال انتشار: 1387
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 666

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

NABATAT10_050

تاریخ نمایه سازی: 25 مهر 1393

چکیده مقاله:

به منظور نشان دادن قابلیت توصیف مفاهیم سازگاری عمومی و خصوصی از طریق اجزای تشکیل دهنده آن ها از نتایج دو آزمایش سازگاری متفاوت گندم نان در شرایط نرمال و تنش خشکی آخر فصل که به ترتیب با شمار ه های 1 و 2 و ژنوتیپ های مورد بررسی در آن ها با کدهای M-82 و WS-82 مشخص شدند، استفاده شد . این آزمایش ها در دو فصل زراعی (84-1382) در مجموعه ای از ایستگاه های اقلیم معتدل کشور به اجرا درآمدند . بررسی سازگاری با استفاده از روش AMMI و رسم نمودار مؤلفه های مع نی دار انجام گردید . بر اساس نتایج دو ساله آزمایش اول تنها مؤلفه اول با توجیه 41/5 درصد از تغییرات اثر متقابل معنی دار گردید . میزان سازگاری ژنوتیپ های M-82-15، M-82-9، M-82-8 در این آزمایش قابل توجه بود . این ژنوتیپ ها که با تولید عملکردهای بیشتر از 8 تن در هکتار، در مقابل عملکردهای کمتر سایر ژنوتیپ ها در ایستگاه مشهد منحصر به فرد بودند. نسبت بهاین ایستگاه سازگاری خصوصی نشان دادند . ژنوتیپ های شماره 8 و 15 دارای تیپ رشد بینابین و نسبتاً دیررس بودند و لذا به نوعی با خسارت سرمای حادث شده در بهار روبرو نشدند . در خصوص این ژنوتیپ ها، علت سازگاری خصوصی آن ها تیپ رشد و تحمل به سرمای آنها بوده است . در مورد سازگای عمومی عکس العمل رقم پیشتاز (شاهد آزمایش ) که به موازات داشتن میانگین عملکرد دانه بالا کمترین نقش را در ایجاد اثر متقابل داشت، قابلتوجه بود . این رقم با استفاد ه از سیستم انتخاب دو نسل در سال بین ایستگاه های ایرانشهر و کلاردشت خالص سازی و اصلاح شده است . معمولاً ژنوتیپ هایی که نسبت به طول روز عکس العمل شدید نشان ندهند در یک چنین سیستم اصلاحی موفق خواهند بود . این خصوصیت یکی از عوامل رقم زننده سازگاری عمومی است . در آزمایش دوم که در مجموع دو سال و در چهار منطقه صورت گرفت، بر اساس دو مؤلفه اول (با 87 درصد توجیه تغییرات اثر متقابل) ژنوتیپ های شماره 17، 4، 15، 14، 18 و 8 با ایستگاه نیشابور سازگاری خصوصی نشان دادند. ژنوتیپ های شماره 4، 17، و 18 دارای تیپ رشد زمستانه و شمار ه 14 تیپ رشد بینابین داشتند که به احتمال زیاد در تحمل بیشتر آن ها به سرما دخیل بوده و به همین دلیل این ژنوتیپ ها نسبت به ایستگاه نیشابور که خسارت سرمای قابل توجهی را در سال دوم داشت، سازگاری خصوصی نشان دادند. در عوض ژنوتیپ های شماره 7، 9، 11 و 10 که نسبت به ایستگاه های اصفهان و کرج سازگاری نشان دادند، ژنوتیپ هایی زودرس بوده و در این دو ایستگاه که بارندگی های بهاره ناچیز بود و خشک تر از ایستگاه های نیشابور و کرمانشاه هستند بهتر ظاهر شده و به دلیل تولید عملکرد های بهتر در این دو ایستگاه به نوعی نسبت به آن ها سازگاری نشان دادند .به طور کلی رفتار منحصر به فرد یک ژنوتیپ خاص در یک منطقه مشخص و یا در مناطق مختلف وقتی با صفاتی مانند عملکرد اندازه گیری می شود و به صورت سازگاری خصوصی و یا عمومی معرفی می گردد می تواند با صفات ساده تری مانند برخی از خصوصیات فنولوژیک از قبیل زودرسی و یا دیررسی و یا صفاتی مانند تیپ رشد و نیاز به بهاره سازی، عکس العمل به طول روز (فتوپریود)، مقاومت به سرما، پاکوتاهی و ... توضیح داده شود . توصیف روابط سازگاری با استفاده از صفات ساده تر باعث شفاف تر شدن زمینه تصمیم گیری به نژادگر در خصوص توصیه ارقام جدید می شود.

کلیدواژه ها:

سازگاری خصوصی و عمومی ، اصلاح نباتات ، صفات زراعی و فیزیولوژیک و گندم

نویسندگان

گودرز نجفیان

عضو هیات علمی بخش تحقیقات غلات، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر