ارتباط صفات زراعی با عملکرد روغن آفتابگردان در شرایط تنش خشکی

در این بررسی که در سال ١٣٨٣ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی به اجرا در آمد ، تعداد ٦٦ ژنوتیپ مختلف آفتابگردان مشتمل بر لاین های نرعقیم ، رستورر و ارقام تجاری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ٣ تکرار مورد ارز یابی قرار گرفت. آزمایش در ٢٩ اردیبهشت ١٣٨٣ کشت گردید . به منظور اعمال تنش رطوبتی آبیاری به ازای ١٥٠ میلی متر تبخیر از تش تک تبخیر صورت گرفت . هر کرت آزمایشی مشتمل بر یک خط ٣ متری به فواصل ردیفی ٦٠ و فواصل بوته ٢٥ سانتی متر بود . در طی فصل زراعی صفات دوره رویش، مدت پرشدن دانه ، ارتفاع بوته ، قطر طبق ، وزن دانه ، تعداد دانه در طبق ، درصد روغن ، عملکرد بیولو ژیکی، شاخص برداشت و عمل کرد دانه و روغن تک طبق اندازه گیری شد . بر اساس نتایج حاصل کلیه صفات به غیر از صفات دوره رویش و طول دوره پر شدن دانه همبستگی بسیار معنی داری با عم کرد روغن داشتند . بیشترین همبستگی ساده متعلق به قطر طبق و عمل کرد بیولو ژیکی(به ترتیب 0/685 و 0/618 ) بود . قطر طبق همبستگی بالایی با ارتفاع بوته (0/726 ) عملکرد بیولو ژیکی (0/612) و وزن هزار دانه (0/516) داشت. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون چندگانه شاخص برداشت (HI)، عملکرد بیولو ژیکی (BY)، درصد روغن (OC) ، تعداد دانه (SN) و وزن دانه (SW) اثر معنی داری را در معادله رگرسیون چندگانه نشان دادند . معادله نهایی حاصل از تجزیه رگرسیون گام به گام به صورت زیر بود . بر اساس نتایج حاصل از تجزیه علیت تعداد دانه ، وزن دانه ، درصد روغن ، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت به ترتیب با ضرایب استاندارد 0/631 ، 0/575، 0/319، 0/157، و 0/154 بزرگترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد روغن به جای گذاشتند . مدت پر شدن دانه و قطر طبق به ترتیب با ضرایب (0/118 و 0/296) از طریق وزن دانه ، قطر ساقه(0/182) از طریق تعداد دانه و ارتفاع بوته از طریق هر دو جز تعداد دانه و وزن دانه اثر مثبت بر عمل کرد روغن به جای گذاشت . بر اساس نتایج حاصل به نظر می رسد در مراحل بعد از گرده افشانی ذخایر ساقه تاثیری در افزایش وزن دانه نداشته باشد . در مجموع دو جزء وزن دانه و تعداد دانه مهم ترین اجزایی هستند که علاوه بر تاثیر مستقیم مسیراثر سایر صفات بر عمل کرد روغن آفتابگردان واقع گردیدند . با این حال صفات ارتفاع بوته ، قطر طبق و قطر ساقه به دلیل سهولت اندازه گیری و به دلیل ارتباط مفید با عمل کرد روغن می توانند در شناسایی ژنوتیپ ها یمقاوم به خشکی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

عملکرد ، آفتابگردان ، تنش خشکی