تجزیه عاملی عملکرد و اجزای آن در ژنوتیپ های گندم نان (Triticum aestivum L.) تحت شرایط مختلف محیطی

به منظور ارزیابی و طبقه بندی صفات مورفولو ژیک و مورفو ‐- فیزیولوژیک ژنوتیپ های گندم نان در هر دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی ٥٦٧ ژنوتیپ گندم نان در قالب طرح مشاهده ای با چهار تکرار کشت شدند . دو تکرار به عنوان محیط تنش و دو تکرار نیز به عنوان محیط بدون تنش در نظر گرفته شد . تجزیه به عامل ها بر اساس روشتجزیه به مولفه های اصلی و چرخش وریما کس نشان داد که چهار عامل اول در محیط تنش رویهم رفته 89/6 درصد و در محیط بدون تنش 87/5 درصد از تغییرات متغیرهای مورد بررسی را توجیه می نمایند . در محیط تنش عامل اول 42/8 درصد از واریانس میان صفات را به خود اختصاص داده و نقش مهمی در توجیه تغییرات عملکرد و اجزایعملکرد دانه سنبله ایفا نمود . از این رو این عامل به عنوان عامل عملکرد دانه سنبله نامگذاری گردید . عوامل دوم ، سوم و چهارم نیز در محیط تنش 20، 17 و 10 درصد از تغییرات موجود بین صفات را توجیه نموده و به ترتیب به عنوان عوامل عمل کرد دانه گیاه ، تراکم سنبله و انتقال آسیمیلاتها نامگذاری شدند . در محیط بدون تنش نیز عامل اول ٣٥ درصد از واریانس موجود بین صفات را به خود اختصاص داده و نقش مهمی در توجیه تغییرات عملکرد دانه گیاه و سنبله ، شاخص برداشت گیاه و سنبله ، تعداد دانه در سنبله و ارتفاع گیاه ایفا نمود . این عامل تحت عنوان عامل عمل کرد دانه گیاه نامگذاری گردید . عوامل دوم ، سوم و چهارم به ترتیب 25/5، 16/6 و 11 درصد از تغییرات صفات را توجیه نموده و به ترتیب به عنوان عوامل تولید، انتقال آسیمیلاتها و تراکم سنبله نامگذاری شدند . به طور کلی نتایج نشاندهنده تاثیر عوامل محیطی مختلف بر عوامل استخراج شده ، درصد توجیه تغییرات بین صفات توسط عوامل و صفات همبسته با هر عامل می باشد.

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، عملکرد ، اجزای عملکرد ، گندم نان