سلمان بای - دانشجوی کارشناسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز

سازه های فضاکار عملکرد بسیار خوبی در مقابل زلزله های مخرب از خود نشان می دهند . سبکی وزن ، درجه نامعینی بالا، ارتباط خاص اعضا و وجود خط دوم دفاع از عوامل بسیار موثر در استقامت لرزه ای سازه می باشند. بر خلاف ساختمانهای معمولی که رفتار دینامیکی شان عمدتاً متاثر از مود افقی پایه (اول) است، در سازه های فضاکار مودهای قائم و بالاتر نیز در پاسخ دینامیکی مشارکت موثر دارد. در ساختمانهای معمولی تحت شتاب افقی زلزله، جابجائی های قائم ناچیز است در حالیکه در سازه های فضاکار گنبدی شکل جابجائی های قائم قابل ملاحظه ای به وجود می آید همچنین نیروی زلزله سازه های فضاکار بسیار بیشتر از سازه های معمولی است و به راحتی می تواند از وزن سازه فراتر رود. با ایجاد صلبیت و کاهش مقاومت زیر سازه می توان تا حدودی از نیروی زلزله کاست اما در عوض جابجایی ها اضافه خواهند شد. با توجه به اینکه ضوابط آئین نامه های جاری بر اساس رفتار لرزه ای سازه های معمولی تنظیم شده لازم است برای بارگذاری لرزه ای سازه های فضاکار ضوابط ویژه ای تدوین گردد. چنین ضوابطی بی شک منجر به ضریب رفتار کوچک تر و ضریب برش پایه بزرگتری برای سازه های فضاکار خواهد شد که البته تابعی از ویژگیهای سازه فضاکار به خصوص شرایط زیر سازه آن خواهد بود. ایجاد نیروهای بزرگ در سازه های فضاکار به هنگام زلزله می تواند موجب کنده شدن اتصالات در نزدیکی تکیه گاهها گردد زیرا با توجه به اینکه طرح این اتصالات بر اساس ضوابط آئین نامه های معمولی بوده نیروی طراحی بسیار کوچکتر است و در زلزله های مخرب، نیروی زلزله و بالتبع نیروی ایجاد شده در اتصالات بسیار بزرگتر خواهد بود. نقطه تسلیم در سازه های فضاکار کاملاً مشخص نیست و رفتار سازه اصولاً به تکیه گاه مربوط می شود. اگر تکیه گاه بهزمین وصل باشد شتاب بیشتری را انتقال می دهد تا اینکه پایه منعطفی شتاب را به سازه انتقال دهد.

سازه، فضا کار، زلزله