گز روغنی چشم اندازی جدید در باغبانی دیم در جنوب شرق کشور

گز روغنی (Moringa peregrina) یکی از گونه درختچه ای بومی با ارزش از جنس مورینگا است که درسطحی قریب یک میلیون هکتار در مناطق کوهستانی و تپه ماهوری جنوب شرق ایران، از بشاگرد هرمزگان تا مرز پاکستان گسترش دارد. این گونه با ارزش، از گذشته تا کنون بدلیل عدم شناخت از خصوصیات و ارزش آن پیوسته مورد تخریب شدید بوده به طوری که در بسیاری از رویشگاه های نزدیک مناطق مسکونی فقط تک پایه هایی از آن به جا مانده است. این درخت ضمن دارا بودن ارزش هایحفاظتی آب و خاک، زیستگاه حیات وحش، تامین علوفه، تولید سوخت، پرورش زنبور عسل، تولید آجیل و تنقلات، از نظر تولید روغن با مصارف متعدد خوراکی، دارویی و صنعتی با کاربرد در صنایع ظریف می تواند نقش کلیدی در اقتصاد منطقه ایفا نماید بذر این گونه حاوی 53/9 درصد روغن بوده که در بازارهای جهانی به لیتری حدود 100 دلار امریکا داد و ستد می شود. براساس تحقیقات انجام شده، رویشگاه های طبیعی این گونه به صورت درختزارهای تنک با تراکمی کم (2-86 پایه در هکتار) در ارتفاعات استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان پراکنده می باشند. مونیتورینگ و ارزیابی های میدانی نشان داد بین درختان در عرصه های مختلف تفاوت زیادی از نظر باروری و سال آوری وجود داشته و تعداد کمی از پایه ها توان محصول دهی بالا و مداوم را داشته که مورد شناسایی قرار گرفته اند. این پایه های پرمحصول می توانند به صورت رویشی تکثیر شده و به صورت تجاری مورد کشت و کار قرار گیرند. با توسعه کاشت این گونه در باغ های الگوئی در استان های محروم واقع در جنوب و جنوب شرق کشور می توان ضمن ایجاد اشتغال، نسبت به ارزآوری آن نیز امیدوار بود. این گونه با خصوصیات آناتومیکی و اکوفیزیولوژیکی خاصی که دارد از گونه های بسیار مقاوم به کم آبی وخشکی بوده و با بکارگیری تمهیدات کم قادر به سازگاری و گسترش در ناحیه اقلیمی صحاری-سندین با کم ترین نیاز آبی خواهد بود.

کلیدواژه ها:

گز روغنی ، روغن ، ارزش اقتصادی ، اشتغال