امیرحسین مزینی - عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
سعید قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس

امروزه بخش قابل توجهی از روابط اقتصادی و تجاری میان کشورها بهصورت غیرکالایی و در قالب مبادله توانمندی ها و قابلیت های فنی، مهندسی و مشاوره ای صورت میگیرد. این بخش از مبادلات اقتصادی که در مقایسه با تجارت کالایی به زیرساختهای لجستیکی و سخت افزاری کمتری نیاز دارد طی سالهای اخیر در عرصه جهانی رشد قابل توجهی نموده است. ضمن اینکه واقعیاتی چون روابط سیاسی میان کشورها، بحرانهای منطقه ای،رایزنی های دیپلماتیک و ... در این حوزه نقش به مراتب مؤثرتری ایفا مینمایند. در ایران به دلیل توسعه علمی و فناوری ایجاد شده، صادرات خدمات فنی و مهندسی طی دهه اخیر از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است. بهگونه ای که حضور ایران در پروژه های عمرانی کشورهای منطقه در قالب صادرات خدمات فنی و مهندسی کاملاًمحسوس میباشد. هر چند که به نظر میرسد پتانسیل به مراتب بیشتری در کشور وجود دارد. در آسیب شناسیاین موضوع محدودیت موجود در زمینه تجهیز منابع مالی مورد نیاز جهت ایجاد فرصتهای جدید یا توسعه بسترها و ظرفیتهای موجود شدیداً جلب توجه مینماید. با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور از منظر پایین بودن نرخ پس انداز، جریان فزاینده نقدینگی، پدیده سفته بازی و ...، به نظر میرسد در صورت دستیابی به روشهای مناسب جهت تجهیز منابع مالی میتواند مشکل فوق را تا حد زیادی مرتفع نمود. این موضوع در قالب امکانسنجی استفاده از صکوک(با تأکید بر صکوک استصناع و مشارکت) در تأمین مالی صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور در دستور کار مطالعه حاضر قرار دارد. بدین منظور پس از بررسی صکوک فوق الذکر (از میان صکوک سرمایه گذاری وجود) از ابعاد مختلف فقهی، ساختاری، مدیریت ریسک و ...، الگوی عملیاتی بهره گیری از صکوک استصناع و مشارکت در تأمین مالی صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور (به ترتیب به عنوان گزینه های تأمین مالی بلندمدت و کوتاه مدت) استخراج شده است. در طراحی الگوهای پیشنهادی تلاش گردیده حداکثر استفاده از نهادهای موجود در کشور (همچون سازمان توسعه تجارت، بانک توسعه صادرات و صندوق ضمانت صادرات) به عمل آید.

صکوک، صادرات، خدمات فنی و مهندسی، تأمین مالی، ایران