حسین عیوضلو - عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (علیه السلام).
زینب حاجی جعفری - دانشجوی دکترای اقتصاد اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی

روح نظام مالی اسلام مشارکت واقعی در سود و زیان است که همواره نظامی عادلانه در توزیع ریسک و بازده را فراهم می آورد. در بانکداری اسلامی هسته اصلی رابطه وام دهی، نظام مشارکت است. در نظام مشارکت شرط تطبیق عملیات بانکها با شریعت اسلام این است که بانکها در قبال اعطای تسهیلات به متقاضیان، توجیه پذیری طرح، محتوای قرارداد و نتیجه حاصل از فعالیت اقتصادی را ملاک اصلی قرار داده و بر این مبنا نرخ سود تعیین میکنند. در روشهای مبتنی بر مشارکت بانک کل یا بخشی از سرمایه مورد نیاز یک فعالیت اقتصادی (تولیدی، تجاری یا خدماتی) را تأمین میکند و در نهایت، در انتهای فعالیت، مطابق قرارداد فیمابین با صاحبکار اقتصادی، سود (یا زیان) حاصل از این فعالیت را تقسیم مینماید. از طرفی شرکتهای دانش بنیان اغلب شرکتهای کوچکی هستند که به دلیل ویژگیهای خاص خود چون نوپا بودن و ریسک بالای سرمایه گذاری، دریافت کمکهای مالی کافی از سوی بانکهای تجاری برای طرحهای پرخطر و پیشرفته تکنولوژیکی آنها بسیار دشوار است که صندوقهای سرمایه گذاری خطرپذیر این خلاء را جهت تأمین مالی شرکتهای دانش بنیان پر کرده اند.در این مقاله پس از بررسی عملکرد صنعت سرمایه گذاری خطرپذیر در ایران به بیان مشکلات و چالشهای این صنعت پرداخته و با تأکید بر نقش بانکهای اسلامی در این صنعت و بیان ظرفیتهای تطبیقی آن با نظریه مشارکت در اسلام به ارائه الگوی عملیاتی جهت استفاده از سرمایهگذاری خطرپذیر در نظام بانکداری اسلامی براساس اصول و مبانی بانکداری اسلامی میپردازیم.

مشارکت، سرمایه گذاری خطرپذیر، بانکداری اسلامی