محمدحسن بازافکن - عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت - دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز
زینب شاخی - دانشجوی کارشناسی مهندسی بهداشت محیط - دانشکده بهداشت - دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز

سابقه و هدف : رودخانه ها به عنوان یکی از منابع اساسستامین آب برای مصارف گوناگون کشاورزی شرب و صنعت مطرح می باشد حفظ کیفیت این منابع با توجه به خشکسالی های اخیر و توسعه شهری و روستایی وظایف مهم در حیطه محیط زیست می باشد. رودخانه کارون پرآب ترین و طولانی ترین رودخانه کشور است که به علت وجود مراکز متعدد صنعتی و زمینهای کشاورزی و شهرهای بزرگ در حاشیه آن موقعیتی استراتژیک در منطقه غرب و جنوب غربی ایران داشته و پایش بهینه کیفیت آب آن یک ضرورت ملی است. یکی از روش های بررسی کیفیت آب رودخانه ها، استفاده از شاخص های کیفی آب می باشد. با استفاده از شاخص های کیفی، حجم زیاد اطلاعات نمونه برداری شده، از اندازه گیری های کیفی آب بصورت یک عدد منفرد و بدون بعد تبدیل می شود که این عدد در یک مقیاس درجه بندی شده، دارای مفهوم و تعریف کیفی تفسیر شده ای است . با توجه به اینکه پارامترهای کیفی آب مورد اندازه گیری قرار می گیرد، شاخص کیفیت آب NSF، از میان شاخص های عمومی کیفیت آب، بیشترین کاربرد را دارا می باشد . روش تحقیق : این مطالعه با هدف بررسی کیفیت آب رودخانه کارون از محدوده ی پل کیانپارس تا پل فولاد با استفاده از شاخص کیفیت آب NSF، انجام پذیرفته است. بدین منظور از 3 ایستگاه تعیین شده بر روی رودخانه (پل کیانپارس، پل فلزی، پل فولاد) به مدت 3 ماه نمونه برداری شد و پارامترهای OD ، DO ، PH ، PO4 ، TDS ، NO3 ، دمای آب ، کدورت و کلیفرم مدفوعی مورد سنجش قرار گرفتند . یافته ها : نتایج حاصل با استفاده از شاخص کیفیت آبNSFWQI بررسی شده و مشخص گردید که کیفیت آب در رودخانه در همه نقاط در بازه گروه های متوسط و ضعیف طبقه بندی می شود . همچنین نتایج محاسبه شاخص کیفیت آب NSF نشان داد که در طول 3 ماه نمونه برداری، بطور متوسط ایستگاه پل فولاد در پایین دست تخلیه فاضلاب های شهری و نقاط غیر متمرکز صنایع و کارخانه های کوچک با عدد 53/33، بدترین وایستگاه پل کیانپارس در بالادست و قبل از ورود پساب کاربری های مختلف با عدد شاخص 55 بهترین شرایط را نسبت به سایر نقاط رودخانه دارا بودند. دامنه تغییرات در ایستگاههای مورد مطالعه از 50 تا 60 در نوسان بود . نتیجه گیری و بحث: بطور کلی تاثیرگذاری منابع آلاینده پساب فاضلاب های شهری و همچنین نقاط غیر متمرکز صنایع و کارخانجات کوچک بر کیفیت آب رودخانه کارون در بازه های مختلف،مشهود بود. در نهایت بهبود کیفیت آب رودخانه کارون در گرو مدیریت صحیح پساب کاربری های مختلف و کاهش بار آلودگی آنها می باشد.

کیفیت آب، شاخص کیفی آبNSF، کدورت، مواد آلی، اکسیژن محلول، رودخانه کارون