هانیه بارانی - کارشناس ارشد معماری

انسانها بر حسب موقعیت مکانی - زمانی خویش به چیزهای اطرافشان معناهایی خاص می بخشند و رابطه ای پیوسته و متقابل را با فضا برقرار می کنند. بدین سان هر ملتی بنا به مسیر تاریخی که طی می کند فضای پیرامونش را با نمادها و نشانه های بخصوصی مشخص و معین می کند. این فضای مشخص شده به افراد احساس کنترل بر محیط و امنیت خاطر را می دهد. پس ضرورت دارد فضای شهری بعنوان یکی از زیر مجموعه های مفهوم فضا، منطبق با ساختار هویتی و شعور جمعی شهرنشینان بررسی شود. هر سال ده ها اثر حجمی در فضاهای شهری نصب می شود و اغلب شهرداری ها برآنند که منظر شهری را مزین کنند. محصول این فعالیت ها خلق آثاری بوده است که گاه ارزشمند و در مواردی نیز مردم با آنها بیگانه اند و آنها را در تصرف اراده جمعی خویش نمی دانند. فضاهایی که در اصل می بایست با خاطرات جمعی مردم پیوند زده شوند در بیشتر موارد خالی از نشانه ها و شاخصه های تاریخی - فرهنگی شهرنشینان هستند. حال چگونه می توان این حرکت را به صورتی هدایت کرد که بتواند سهم مهمی در ارتقاء کیفیت فضاها داشته و باعث احساس خوشایند شهروندان ازمنظر شهری گردد؟ این مقاله سعی بر آن دارد با روش تحلیل محتوان و استناد به مطالعات کتابخانه ای با هدف شناسایی هویت و فرهنگ و محیطی که آسایش و غنای زندگی در آن ممکن باشد، از آنجایی که المان ها نقش بسزایی در غنی ساختن زندگی شهری دارند به بررسی المان ها که از اندیشه ها و فرهنگ یک جامعه برخاسته بپردازد. عملکرد اصلی المان ها ایجاد حس مکان و هویت است. بنابراین هویت بخشی از طریق المان ها می تواند حس ها و تعلق خاطرهایی که فرد از محیط اطراف خود دارد ارتقا بخشد و کیفیت ها و توقعات متفاوتی را در ذهن بوجود آورد، چرا که این هویت است که طراحی هر یک از المان های شهری را منحصر به فرد می کند و به آن کالبد معنا می بخشد.

منظر شهری، هویت، المان شهری، حس مکان