محمد علی خان محمدی - استادیار دانشگاه علم و صنعت، گروه معماری، تهران
سعید خوش نیت - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات آذربایجان غربی، گروه معماری
پروانه رحمانی اهرنجانی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات آذربایجان غربی، گروه معماری

حرکت از پارامترهای مهم و تأثیرگذار در معماری سنتی ایران است. به کمک این پارامتر در بازارهای سنتی ایران فضاهای 1بزرگ و کوچک با محور اصلی بازار به گونه ای متصل شده اند که مجموعه ای به هم پیوسته و منسجم که دارای پویایی اقتصادی، اجتماعی و کالبدی هست، پدید آمده است. این مقاله با هدف واکاوی چنین پویشی در بازار سنتی شهر تبریز به عنوان نمونه ای از بازار های سنتی ایرانی اسلامی تدوین شده است. پرسش کلیدی آن است کهپارامتر حرکت در فضاهای معماری سنتی ایران با چه رویکردی عمل می کند؟ و کیفیت پارامتر حرکت در بازار سنتی تبریز چگونه بوده است؟ به این منظور در روشی توصیفی تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی، رویکرد پارامتر حرکت در ابعاد و اجزای معماری سنتی ایران و بازار تبریز مرور و تحلیل شده است. اینتحلیل با در نظر گرفتن تأثیری که فضا بر انسان دارد، نشان می دهد که حرکت با دو رویکرد ظاهری (از طریق جابجایی فیزیکی فرد در فضا) و معنایی (از طریق تأثیر حسی فضا بر فرد) در معماری سنتی ایران قابل بررسی است که پیوستگی صحیح این دو رویکرد در پویایی بازار سنتی شهر تبریز بسیار مؤثر بوده است

بازار سنتی ایران، حرکت ظاهری، حرکت معنایی، پویایی، تبریز