جمال خداکرمی - استادیار و عضو هیئت علمی گروه معماری دانشگاه ایلام
احمد غیاثوند - دانشجوی کارشناسی ارشد رشتهی معماری دانشگاه ایلام

عدم توجه جامعهی امروزی به الگوهای فرهنگی- سنتی باعث پیدایش بحران هویت در معماری معاصر ایران شده است. حیاط مرکزی از آ ن نوع که ما آن را میشناسیم از ابداعات معماری سنتی ایرانی و فضای بسیار ارزشمندی است، که زاییدهی فکر، فرهنگ و آیین مردمان گذشتهو همچنین پاسخی به نیازهای اقلیمی آنها بوده است. هدف از این پژوهش بررسی علل ایجاد چنین الگویی در معماری ایرانی و تحلیل آنجهت بهکارگیری در معماری امروز کشورمان میباشد. روش تحقیق به کار گرفته شده در این مقاله مبتنی بر مطالعهی اسناد و مدارک کتابخانهای، همچنین تحلیل و مرور متون میباشد. بدین ترتیب نخست تاریخچه حیاط مرکزی همراه با نمونههای اولیه توضیح داده شده وپس از مروری گذرا بر معماری معاصر ایران و تحلیل گرایشهای به وجود آمدهی آن طی چند دهه اخیر، به بررسی تفکرات متقابل سنتی ومدرن و فضاهای منتج از آنها پرداخته شده است. سپس به محدودیتهای استفاده از فضای حیاطمرکزی در معماری امروز ایران اشاره شده و در نهایت این فضای مفید از دو دیدگاه فرهنگی- تاریخی و مادی- محیطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تحلیلهای انجام شده در این پژوهش بر پایهی روشهای استدلال_منطقی است. این تحقیق نشان می دهد که با توجه به تغییرات اساسی در روش زندگی جامعه ایرانیاسلامی، تکرار صوری عنصر حیاط مرکزی در معماری ایرانی نه تنها ضرورتی ندارد که حتی غیر منطقی است و امروزه بهتر است گونههای متناسبی با شیوههای زندگی امروزی از این فضا ارائه گردد. در پایان این تحقیق نیز پیشنهاداتی جهت به کارگیری هرچه مفیدتر این عنصر سنتی در معماری امروز ایران ارائه شده است

الگوی فرهنگی، معماری سنتی ،حیاط مرکزی، معماری معاصر، نیازهای اقلیمی