محمد مهدی اوچی - گروه مهندسی علوم زیستی، دانشکده علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران،مرکز پژوهشی فناوری های نوین در مهندسی علوم زیستی دانشگاه تهران
بی بی فاطمه حقیر السادات - گروه مهندسی علوم زیستی، دانشکده علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران،مرکز پژوهشی فناوری های نوین در مهندسی علوم زیستی دانشگاه تهران
قاسم عمو عابدینی - گروه مهندسی شیمی، دانشکده فنی، دانشگاه تهران،کارشناس ارشد بیوشیمی، پردیس بین الملل،دانشگاه علوم پزشکی شهیدصدوقی یزد
مریم اژدری - کارشناس ارشد بیوشیمی، پردیس بین الملل،دانشگاه علوم پزشکی شهیدصدوقی یزد

سامانه های دارورسانی بر پایه نانوذرات با توجه به میزان گنجایش آن ها در بارگذاری دارو، میزان پایداری ذره و دارو،میزان قابلیت رسانش هدفمند و سرعت رهایش دارو، شناخته می شوند. نانو داروها برای دامنه وسیعی از بیماری ها کاربرد دارند. در استفاده از نانو ذرات باید به ویژگی های بنیادی همچون مشخصه های حلالیت، نفوذ پذیری، توزیع زیستی، رهایش و ایمنی ژنتیکی توجه نمود. کشف لیپوزوم برای اولین بار توسط بنگهام در سال 1961 انجام پذیرفت. برای ساخت لیپوزوم می توان از مولکول های فسفو لیپید گوناگونی استفاده کرد. مهمترین منبع تولید فسفولیپید در صنعت، لستین لوبیای سویا می باشد. محافظت، کند کردن و کنترل آزاد سازی، هدف درمانی،برداشت سلولی از جمله مزایای کاربرد لیپوزوم ها می باشد. پلیمر PEG زیستسازگار، غیرآنتیژنیک و در مقابل پروتئین مقاوم است. این موضوع به این دلیل است که PEG دارای زنجیره های آبدوست بدون بار است و سطح تبادل بالا باعث ممانعته ای فضایی میشود. تاثیر تثبیت میکرومولکولهای PEG بر سطح حمل کننده های داور در افزایش زمان گردش یا افزایش دسترسی زیستی لیپوزوم ها به خوبی شناخته شده است. فسفولیپید ها که اجزای اصلی نانولیپوزوم ها را تشکیل می دهند، موادی زیست تخریب پذیر می باشند. شناسایی نانو حامل مناسب برای رسانش ژن و ترکیب دارویی مورد نظر با ویژگی های ذکر شده، اهمیت بالایی دارد. در نانو لیپوزوم ها عموما نمودار آزاد سازی دارو از نوع آهسته رهش بوده و بارگذاری دارو های مختلف آبدوست و آبگریز در بخش مرکزی و یا غشاء لیپوزوم ها صورت می گیرد. بارگذاری قطعات ژن نیز در بخش های مختلف همچون درو ن و یا سطح لیپوزوم با به کارگیری فسفولیپید های کاتیونی میسر می باشد. با توجه به ویژگی های ارزشمند ذکر شده برای نانو حامل های لیپوزومی، امروزه نانو لیپوزوم ها بیشترین نانو حامل های مورد استفاده در کاربردهای بالینی با داشتن تاییدیه FDA برای انتقال ژن و داروها می باشند.

نانولیپوزوم، دارودرمانی، ژن درمانی،PEG