ابعاد حقوقی چالش های حقوق مالکیت فکری در بیوانفورماتیک
- سال انتشار: 1391
- محل انتشار: چهارمین همایش بیوانفورماتیک ایران
- کد COI اختصاصی: IBIS04_040
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 1087
نویسندگان
دانشگاه پیام نور تهران-مرکز تخصصی دکترا
دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری آدرس تهران
چکیده
زیست داده ورزی یا بیوانفورماتیک دانش استفاده از علوم کامپیوتر و آمار و احتمالات در شاخه زیست شناسی مولکولی است. بیوانفورماتیک دانش جدیدی است که نخستین دستاوردهای آن در هاله ای از بیم و امید ارزیابی می شود. به عبارت دیگر بیوانفورماتیک با ساختار اصلی و قانونمند سامانه هستی درگیر شده است.در سال های اخیر تحولات و پیشرفت های قابل توجهی در بیوانفورماتیک پدیدار شده است. گرچه از عمر اختراعات و ابداعات مربوط به این حوزه چندی نمی گذرد ،گستره وسیعی از ابتکارات در این حیطه صورت گرفته است از این پیشرفت ها میتوان به شناسایی و تهیه نقشه ژنتیک موجودات مختلف ازجمله انسان ، شبیه سازی، شناسایی علل ژنتیک بیماری ها و تشخیص بیماری ها بر اساس اطلاعات ژنتیک ، ایجاد تغییرات ژنتیکی در انسان و حیوان با عواقب وراثتی و غیروراثتی، تولید و مصرف مواد غذایی و داروهای نوترکیب، دستورزی ژنتیکی جنین انسان، ژن درمانی، تولید سلاح های بیولوژیکی، تولید موجودات زنده جدید، حفظ ذخایر ژنتیکی و مالکیت آنها اشاره کرد. و طی سال های اخیر بهره برداری گسترده از اطلاعات به دست آمده، ملاحظات اخلاقی، قانونی واجتماعی مرتبط را بر انگیخته است. از منظر حقوقی و به خصوص حقوق مالکیت معنوی، در خصوص یافته های بیوانفورماتیک مناقشه ها و مسائلی مطرح شده است. دستاوردهای بیوانفورماتیک با دیگر مخلوقات معنوی - علمی ،صنعتی و تجاری - که مالکیت نسبت به آنها به رسمیت شناخته شده است ،تفاوت ماهوی دارد.زیرا دستاوردها در این زمینه با سلامت و منزلت انسان سروکار دارد و ممکن است به رسمیت شناختن امتیازات انحصاری برای صاحبان آن دست اوردها در قالب مالکیت معنوی موجب تبعیض ناموجه میان انسان ها و محرومیت بخشی از آنان در استفاده از میراث مشترک انسانی گردد .به طور کلی،جمع آوری، پردازش، استفاده و ذخیره سازی داده های بیوانفورماتیک خطرات بالقوهای برای رعایت و اعمال حقوق، آزادی های اساسی، احترام به شأن وکرامت انسانی و روابط قراردادی شهروندان دارد که این امر مستلزم بازنگری قوانین و تدوین قوانین جدید برای نظارت بر این فرایند است. همچنین،دستاوردهای بیوانفورماتیک به طور گسترده مباحث جرم شناسی را تحت تأثیر قرار داده و موجب طرح دیدگاه های نوین در این حوزه شده است. پیشرفت بیوانفورماتیک غیرقابل اجتناب است ولی باید برای کنترل و سازماندهی موجه و اخلاقی آثار اجتماعی این پیشرفت ها تلاش کرد.به طور کلی می توان گفت امروزه دستاوردهای ژنتیک جزء اسرار علمی کشورها و سرمایه اقتصادی اشخاص حقیقی یا حقوقی به حساب می آید و از این رو بحث از امکان مالکیت معنوی بر دستاوردهای مزبور و در صورت مثبت بودن پاسخ شکل و شیوه حقوقی آن بسیار با اهمیت می باشد .چالشهای ناشی از بیوانفورماتیک چنان مهیب و حیرت آور است که کشورها به صورت انفرادی نمیتوانند به مقابله با آثار سوء آنها بپردازند.همکاری بین المللی برای هماهنگ سازی استانداردهای حقوقی وایجاد سازوکارهای مناسب و نظارت ملی یا بین المللی جهت تضمین اجرای مؤثر آن استانداردها بیش از هر حوزه دیگر لازم و ضروری است .تجربه نشان داده است که وضع محدودیتهای مطلق، اما غیر واقع بینانه بر سر راه انجام تحقیقات و تتبعات علمی،اثری موقت و ناپایدار داشته و بزودی در مقابل فشارهایاجتماعی رنگ باخته است.به نظر میرسد بیوانفورماتیک قابلیت زیادی جهت سوء استفاده و انحراف از مسیر اصلی خود را دارد، بویژه آنکه منافع اقتصادی ناشی از آن بسیار وسوسه انگیز است. بنابراین ضمن حمایت از بیوانفورماتیک ،کنترل و نظارت دقیق ملی و بین المللی بر آن را نیز باید مطمح نظر قرار داد.کلیدواژه ها
بیوانفورماتیک، حقوق مالکیت فکری،معاهدات بین المللی،چالش های حقوقیمقالات مرتبط جدید
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.