فریده رحمانیان - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
جعفر ذوالعلی - استادیار بخش بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

رشد جمعیت جهانی و تغییر اقلیم، مشکلاتی را در حوزه کشاورزی بوجود آورده است که اصلاح گیاهان زراعی و باغی سهم بسزایی در مقابله با این مشکلات دارد. به نژادی گیاهی مستلزم وجود تنوع در ژرم پلاسم گونه ها است. جهش های طبیعی و القایی قابل توارث، از عوامل مهم ایجاد تنوع ژنتیکی و تامین کننده خزانه ژنی لازم برای اصلاح گونه ها هستند. تکنولوژی های TILLING و ECOTILLING، دو تکنیک مدرن در راستای ایجاد و کشف چند شکلی های نوکلئوتیدی القایی و طبیعی می باشند. در TILLING، جهش های القایی ایجاد شده در ژنوم که سبب تغییر در عملکرد ژن ها و ایجاد تنوع در فنوتیپ ها می شوند، آشکار می گردند. مراحل این روش، شامل ایجاد جمعیت جهش یافته به کمک موتاژن شیمیایی، PCR با آغازگر های انتخابی جهت بسط قطعه هدف، برش محصولات دو رشته ای هترودوپلکس حامل لوپ جفت شدگی ناجور باز ها توسط اندونوکلئاز و آنالیز قطعات برش خورده بر روی ژل آگاروز یا آکریلامید می باشد. تکنیک ECOTILLING مشابه TILLING است با این تفاوت که در آن تنوع ژنتیک طبیعی آشکار می شود و چند شکلی های نوکلئوتیدی در هر اکوتیپ قابل تشخیص است. این دو تکنیک جهت تشخیص تنوع حاصل از جهش های طبیعی و القایی در نمونه ها و اکوتیپ های گیاهی و جانوری مورد استفاده قرار می گیرند و در سال های اخیر از جایگاه مهمی در حوزه ژنتیک معکوس برخوردار شده اند.

TILLING، ECOTILLING، جهش، ژنتیک معکوس