آزاده محمودی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
زاهد محمدعلیان - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس

محمد کریم پیرنیا از برجسته ترین تاریخ پژوهان معماری ایران ، پنج اصل را برای هنر و معماری ایران معرفی کرده که به خوبی در نمونه های این هنرنمایان شده است. امروزه شاهد شکل گیری آثار هنری هستیم که نه تنها در میان جامعه معماران بلکه بین عامه مردم نیز جایگاهی نداشته و چیزی برایعرصه به آیندگان ندارد . اصول ارائه شده توسط پیرنیا به این جهت مایه جاودانگی است که هم در طبیعت مشاهده می شود و هم از صفات فعل خداونداست . این صفات بیش از اینکه بومی و سنتی باشد عقلانی اند و به همین جهت معماری اسلامی ایران مظهری از معماری جاودان را شکل می دهد. اینمقاله از نوع توصیفی تحلیلی می باشد و ابتدا به توصیف چگونگی تکوین و تکمیل اصول پنج گانه پیرنیا در طی زمان پرداخته شده و سپس با مطالعاتکتابخانه ای سخنان او درباره یکایک اصل ها که در منابع گوناگون پراکنده است ، جمع آوری شده و در ادامه به توصیف بقعه شیخ زاهد گیلانی که ازآثار به جا مانده از اواخر دوره تیموری و اوایل دوره صفوی در لاهیجان است پرداخته شده و با تحقیقات میدانی و کتابخانه ای جایگاه این اصول دربقعه شیخ زاهد گیلانی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و به این نتیجه دست یافته شده که معمار بقعه شیخ زاهد گیلانی تا جای که شرایط اقلیمی،فرهنگی و دیگر ملزومات اجازه داده از این اصول استفاده کرده است.

اصول معماری، معماری ایرانی، بقعه شیخ زاهد گیلانی، محمدکریم پیرنیا