تعامل انسان با فضای معماری بومی تبرستان (مطالعه موردی: خانه مسکونی بیکایی؛ بابل)

ارتباط انسان با دست ساخته های خویش، ارتباطی چند بعدی با سیری تاریخی است که تنها در بعد معنوی یا بعد عملکردی خلاصه نمی شود. از این رو در ساختار معماری بومی تبرستان که به واسطه شرایط اقلیمی و مردم شناسی ناحیه مرکزی مازندران، ویژگی های منحصر به فردی دارا بوده است، ارتباط معنادار انسان با معماری بومی، نسل در نسل به صور گوناگون حفظ شده است و خانه، به مثابه بخشی از هویت آبا و اجدادی ساکنان آن، در گذر زمان، به برخی نیازهای جسمانی و روانی پاسخ داده است. این پژوهش که با هدف بررسی نوع ارتباط انسان با ویژگی های معماری بومی تبرستان انجام شده است؛ نمونه ای از معماری بومی منطقه مرکزی شهری مازندران را در قالب مطالعه ای در خانه مسکونی بیکایی، در محله قدیمی پنجشنبه بازار بابل، انتخاب نموده و روش تحقیق آن توصیفی و تحلیلی است. در این راستا، به سه نوع تعامل و ارتباط هماهنگ بین انسان و معماری، از جمله تعامل فرهنگی، تعامل عملکردی و تعامل محیطی پرداخته شده که شاکله ی خانه مسکونی بیکایی، در چارچوب این تعاملات بررسی می گردد. شکل گیری محتوی و فرم معماری منطقه، رویکردی انسان مدار داشته و در این مقاله سعی شده واکاوی معماری بومی تبرستان، نگاهی نظام گرا و بین رشته ای را دنبال نماید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده است که حاصل تعامل انسانی- فرهنگی، استفاده از تزئینات معنادار و شکل گیری فضا با تمرکز بر آداب و سنن و باورها بوده است؛ در حالیکه تعامل انسانی- عملکردی، پاسخگوی نیاز ساکنان بنا از طریق عناصر معماری است و این در حالی است که در تعامل انسانی- محیطی، ویژگی های جسمانی و روانی ا نسان ها در ارتباط متقیم با عوامل محیطی، پاسخگوی خواسته های مخاطب در ایجاد محیطی کاربردی و معنا گرا است.

کلیدواژه ها:

انسان ، تعامل ، تبرستان ، خانه بیکایی ، معماری بومی