کیوان خلیلی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه
نگار رسولی مجد - دانشجوی کارشناسی ارشد منابع آب، دانشگاه ارومیه
آناهیتا جباری - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، دانشگاه ارومیه

در دهه های اخیر، افزایش روزافزون جمعیت و توسعه زیاد اراضی کشاورزی، سبب افزایش بی رویه از منابع آبهای زیرزمینی و تشدید کاهش کیفیت آب در قسمت هایی از دشت ارومیه شده است. از سویی با کمتر شدن آب دریاچه ارومیه مشکل آلودگی به شوری آبهای زیرزمینی اطراف دریاچه ارومیه و حرکت آب شور دریاچه به سمت سفره های آب زیرزمیطنی مطرح می شود. در تحقیق حاضر دو آبخوان ارومیه و کهریز به منظور بررسی کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی انتخاب شدند. از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی در جهت ارزیابی تغییرات مکانی و زمانی تراز و کیفیت آب زیرزمینی استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که متوسط افت سالانه سطح آب زیرزمینی در طی سال های 1362-63 تا 1389-90 در 61 حلقه جاه محدوده دشت ارومیه برابر 0/108 متر و در 16 حلقه چاه مورد مطالعه در آبخوان کهریز برابر 0/77 متر بوده است. از لحاظ کیفیت آب زیرزمینی محدوده مطالعاتی کهریز با افزایش غلظت EC و شوری همراه است در بررسی اثرات مؤثر در تغییرات نوسانات سطح آب زیرزمینی، میزان بارندگی، تبخیر از سطح آب زیرزمینی و میزان نفوذ آب از رودخانه ها مورد مطالعه قرار گرفت که نتایج نشان دهنده وقوع پدیده خشکسالی بوده است. همچنین با بررسی میزان تخلیه از آبهای زیرزمینی دشت های محدوده مطالعاتی مشخص گردید که میزان تخلیله از آبخوان دشت کهریز بیش از مقدار مجاز بوده و این امر در کنار سایر عوامل هواشناسی و زمین ساختی در این محدوده مطالعاتی باعث کاهش شدید سطح آب زیرزمینی و به طبع آن کاهش روند کیفیت آب و وقوع پدیده تهاجم شوری از سوی دریاجه به این مناطق گردیده است.

آب های زیرزمینی، ارومیه، سیستم اطلاعات جغرافیایی، کهریز، کیفیت آب