میلاد آئینی - دانشجوی دکتری بیماری شناسی گیاهی دانشگاه بوعلی سینا همدان
غلامرضا خداکرمیان - استاد بیماری شناسی گیاهی دانشگاه بوعلی سینا همدان
حسین میرزایی - دانشجوی دکتری بیماری شناسی گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد
سیدعلیرضا اسماعیل زاده - مربی پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

تنش به مفهوم تغییر شرایط طبیعی و بهینه فیزیولوژی گیاه است که باعث کاهش رشد و نمو می گردد. گیاهان همانند سایر موجودات زنده تحت تأثیر تنش های مختلف از جمله تنش های ناشی از شوری، خشکی، سرما، یخ زدگی، دمای بالا، فلزات سنگین، شرایط غرقابی، تابش پرتوهای فرابنفش و آسیب های ناشی از کمبود و یا بیش بود برخی از عناصر خاک قرار می گیرند. به این تنش ها، تنش های غیرزیستی می گویند. همچنین گیاهان در معرض آفات، بیمارگرها و علف های هرز قرار گرفته و میزان محصول تولیدی آنان نیز کاهش می یابد. تنش های محیطی مهمترین عوامل کاهش دهنده عملکرد محصولات کشاورزی در سطح جهان هستند. چنانچه تنش های محیطی حادث نمی شدند، عملکردهای واقعی باید برابر با عملکردهای پتانسیل گیاهان می بود، در حالی که در بسیاری از گیاهان زراعی متوسط عملکرد گیاهان کمتر از 20-10 درصد پتانسیل عملکرد آنان است. در نقاط خاصی از کره زمین به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، عوامل تنش زا در تولید محصولات ک شاورزی تأثیر منفی بیشتری دارند و کشاورزی در آن مناطق با تحمل هزینه بیشتر و بازده کمتر صورت می گیرد. ایران یکی از کشورهایی است که در اکثر نقاط آن تنش های مهم غیرزنده نظیر خشکی، شوری، گرما، باد و عوامل بیمارگر مثل قارچها، باکتری ها، ویروس ها و همچنین حشرات موجب کاهش عملکرد، از بین رفتن حاصلخیزی خاک و در مواردی عدم امکان تداوم کشاورزی گردیده است. در این مقاله انواع تنش ها (زیستی و غیرزیستی) و تأثیر آنها بر محصولات گیاهی مورد بررسی قرار می گیرد.

تنش، زیستی، غیرزیستی، شوری، خشکی