سیده رویا مصطفویان - دانشجوی کارشناسی¬ارشد رشته زراعت، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری
همت ا... پیردشتی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمود رضا رمضان پور - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران(ساری)
عباس¬علی اندرخور - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران(ساری)

به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک تیوباسیلوس و میکوریزا بر عملکرد و صفات مورفولوژیکی مرتبط با عملکرد دو رقم سویا، آزمایشی در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران (ایستگاه دشت‌ناز ساری) به صورت آزمایش کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی در دو سطح (شامل رقم ساری، JK-695، و لاین امید بخش 032) و عامل فرعی در شش سطح تیمار کودی (شامل F1: NP (عرف زارع یا شاهد، 25 کیلوگرم در هکتار اوره و 100 کیلوگرم در هکتار سوپر فسفات تریپل)؛ F2: NPK (NP +150 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم)؛ F3: NPK + S (100 کیلوگرم در هکتار گوگرد)؛ F4: NPK + S + تلقیح بذر با باکتری تیوباسیلوس؛ F5:NPK + تلقیح بذر با میکوریزا و F6: NPK + S + تلقیح بذر با میکوریزا و تیوباسیلوس) در نظر گرفته شد. در این تحقیق صفاتی از قبیل عملکرد، بیوماس، شاخص برداشت، تعداد و وزن خشک گره روی ریشه، قطر ساقه، فاصلة اولین غلاف از سطح زمین، تعداد گره ساقة اصلی، فواصل میان‌گره، ارتفاع نهایی گیاه، شاخص سطح برگ، محتوی کلروفیل برگ مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشان داد که عملکرد و صفات مورفولوژیکی مرتبط با عملکرد به جز فواصل میان‌گره و محتوی کلروفیل برگ، به صورت معنی‌داری تحت تأثیر تیمارهای مختلف کودی قرار گرفتند. بر اساس جدول مقایسة میانگین، استفاده از تیمار کودی NPKS + باکتری تیوباسیلوس (4F)، عملکرد دانه و بیوماس بالاتری را نسبت به دیگر تیمارها نشان داد و کم‌ترین عملکرد از تیمار کودی NP (شاهد) حاصل گردید. در بین ارقام رقم JK از عملکرد دانه و بیوماس بیش‌تر نسبت به لاین 032 برخوردار بود، با این توضیح که لاین 032 دارای محتوی کلروفیل، وزن گره روی ریشه، قطر ساقه، تعداد گره ساقه، فواصل میان‌گره و ارتفاع بیشتری در مقایسه با رقم JK بود. در بین صفات مورفولوژیکی مورد مطالعه، شاخص سطح برگ (**46/0=r)، تعداد گره ریشه (*40/0=r) و وزن خشک گره (*33/0=r) همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد دانه داشتند.

تیوباسیلوس، میکوریزا، سویا، عملکرد، صفات مورفولوژیک