تکتم آصفی - موسسه آموزش عالی گلستان ، گروه مرمت و معماری ، گرگان، ایران.
مهیار باستانی - دانشگاه آزاد اسلامی دانشکده هنرومعماری،گرگان، ایران.
هانیه آصفی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات،گروه هنرومعماری،شهر قدس،ایران

تغییر ذات هستی است و نیازهای زندگی نیز مشمول این دگرگونی است. ما وارث بنای تاریخی به عنوان یک سند و یک اثر هنری هستیم که البته مکان تاریخی و محیط طبیعی و همچنین کالبد آن از لحاظ ویژگی معماری و اجتماعی نیز برای ما ارزشمند است. در چنین شرایطی تعمیر وتحکیم و مرمت جامع و در نهایت باز گرداندن حیات تازه به بنا امری ضروری است. بنای تاریخی همراه با برانگیختن حس شگفتی ما را بر آن می دارد که درباره فرهنگ و معماری گذشته بیشتر بدانیم. اگرچه دارای ارزشهایمعماری، هنری، زیبائی شناختی، تاریخی، نمادی، معنوی، اقتصادی یا اجتماعی باشد، اما در نگاه نخست عاطفی است چون نمادی ازهویت فرهنگیوبقای مردم آن منطقه وهمچنین بخشی از میراث ما محسوب می شود.بنای تاریخی نوع مرمت و شیوه های استحکام بخشی را مشخص می کندومرمت فرصتی است برای دستیابی به شناخت این بناها. اگر مرمت گر قادر به شناخت درست نباشد، جدای از اینکه فرصت خلاقانه را از دست می دهد، بنا را نیزدچار خدشه می کند. جهان پیرامون ما به خاطر شرایط اقلیمی بسیار متغیر است، همچنین فقدان استراتژی نگهداری باعث می شود بلایای طبیعی بیشترین خسارترا برآثار فرهنگی و تاریخی وارد سازد. بناهای با ارزش تاریخی عمدتاً بناهایی هستند که احداث آنها به دورانی باز میگردد که در ساخت آنها اصول ومحاسبات عمرانی به شیوه هایی که امروز رایج است رعایت نگردیده است لذا این مسئله باعث می شود خبر آسیبهای جدی به این بناها بر اثرعوامل مخل طبیعی باعملکرد آنی یا تدریجی ویا عوامل مخل انسانی منتشر گردد. در این میان نقش مخرب اقشار سودجو را نباید نادیده گرفت که با جایگزین کردن مدرن های خاکستری وناهماهنگ به جای مرمت بناهایقدیمی و تاریخی، چهره زیبای بافتهای تاریخی را خدشه دارمیکنندوضربه غیرقابل جبران برپیکر وهویت شهرهای تاریخی میزنند. عوام نیز که اکثریت ساکنان این بافتها را تشکیل میدهند به دلیل عدم آگاهی و به طمع رفاه اجتماعی، تحت تاثیرافرادسودجو، دست به تخریب و تبدیل بناهایتاریخی وجایگزین کردن آن باخاکستریهای ناهماهنگ چندطبقه میکنند وضربه شدیدتری را بر پیکر بی رمق بافتهای تاریخی میزنند.حال اگربتوان با فرهنگ سازی و آموزش وروشن ساختن جنبه های احیا و مرمت و درجهت جذب توریست و دربافتهای باارزش تاریخی وپیشبردن مسئله در جهت توسعه پایدارشهری و بومی، بافتهای تاریخی را در جهتی درست به سمت پویا شدن هدایت کرد، میتوان اززوال ونابودیی که به سرعت دراکثرآنها درحال انجام است جلوگیری به عمل آورد.دراین پژوهش بافت قصبه، هسته اولیه شهر تاریخی گناباد دراستان خراسان رضوی با قدمتی از دوره هخامنشیان، به عنوان نمونه موردی مورد مطالعه قرارگرفته است.دربخش اول این پژوهش مفهوم پایداری و توسعه بویژه دربومهای کویری بررسی میگردد. دربخش دوم بافت تاریخی قصبه معرفی میگردد و در بخش سوم سازه های منحصربه فرد در این بافت معرفی و بررسی میشودو به تفصیل درمورد بادگیر که یکی از مهمترین این سازه هاست شرح داده میشود. در بخش چهارم معماری بافت قصبه از دیروز تا امروز تحلیل میشودو درانتها بکارگیری مجدد بادگیرها دراین بافت و بافتهای مشابه در جهت توسعه پایداربومی امکان سنجی میشود.