محمدصالح روان - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،
سرالله گالشی - استاد گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
ابراهیم زینلی - استادیارگروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
رحمت اله محمدی گنبد - دانشجوی دکترای گروه زراعت دانشگاه گیلان

به منظور بررسی تأثیر گرمای آخر فصل بر روند پر شدن دان هی ژنوتیپ های گندم، آزمایشی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد با استفاده از پنج ژنوتیپ گندم (کوهدشت، لاین 17 ، زاگرس، مروارید و 19- 80 -n) در دو تاریخ کاشت ( 26 آذر ماه، به عنوان تاریخ کاشت به موقع و 17 بهمن ماه به منظور برخورد مراحل فنولوژیکی رشد پس از گرده افشانی با تنش گرمایی پایان فصل، به عنوان تاریخ کاشت دیر هنگام ) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. صفات سرعت پر شدن دانه، دور هی مؤثر پر شدن دانه و عملکرد دانه مورد بررسی قرارگرفتند. اثر متقابل ژنوتیپ و تاریخ کاشت در صفات سرعت و دور هی مؤثر پر شدن دانه معنی دار بود. میانگین دمای حداکثر روزانه در طی پر شدن دانه در تاریخ کاش تهای به موقع 26/7 ودیر هنگام 28/8 درجه سانت یگراد بود. در تاریخ کاشت دی رهنگام سرعت پر شدن دانه 16 درصد افزایش، دوره ی مؤثر پر شدن دانه و عملکرد دانه به ترتیب 20 و 30 درصد کاهش نشان دادند. تنش گرمایی آخر فصل، مدت پر شدن دانه را کوتاه و سرعت پر شدن دانه را افزایش داد. افزایش سرعت پر شدن دانه نتوانست تأثیر دوره ی مؤثر پر شدن دانه را در کاهش عملکرد دانه جبران نماید. در شرایط تنش گرمایی آخر فصل ژنوتیپ کوهدشت بیشترین سرعت پر شدن دانه و لاین 17 کمترین دوره ی مؤثر پر شدن دانه را داشتند. در این آزمایش میزان کاهش عملکرد به ازای هر روز تاخیر از تاریخ کاشت به موقع تحت تنش گرمایی آخر فصل 28/3 کیلوگرم در هکتار بود.

گندم نان، تنش گرمایی آخر فصل، عملکرد دانه، سرعت پر شدن دانه